Một trong những kỷ niệm sâu sắc nhất của cuộc đời tôi là “Bài ca Hy vọng” của nhạc sĩ Văn Ký đã giúp tôi giữ vững lời thề “Bao giờ miền Nam sạch bóng giặc Mỹ mới về hậu phương”.
Năm 1958, cách mạng miền Nam đang bị dìm trong biển máu. Đế quốc Mỹ và bọn tay sai Ngô Đình Diệm trắng trợn xé bỏ Hiệp định Giơ ne vơ và cho ra đời Luật 10/59, đưa Cộng sản ra ngoài vòng pháp luật. Nhà tù mọc lên khắp miền Nam. Với chính sách tố cộng ‘‘tát cạn nước bắt cá’’, cách mạng miền Nam tổn thất nặng nề, không ít người hoang mang dao động, không hiểu cuộc đấu tranh sẽ kéo dài đến bao giờ? Rồi đi đến đâu? Ở miền Bắc tất cả hướng về miền Nam: ‘‘Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt’’. Tình cảm Bắc – Nam gắn bó thiêng liêng hơn bao giờ hết. Nhưng đất nước chia cắt, gửi lá thư vào thăm nhau phải gửi qua nước khác rồi mới vào tới miền Nam. Làm sao mà nói được tình cảm của đồng bào miền Bắc đến với miền Nam. Trong bối cảnh đó các nhạc sĩ đã mượn đến ‘‘đôi cánh âm nhạc’’ để vượt qua mọi giới tuyến mà vào tới miền Nam.
‘‘Bài ca hy vọng’’ của nhạc sỹ Văn Ký ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt đó: ‘‘Từng đôi chim bay đi tiếng ca rộn ràng cánh chim xao xuyến gió mùa xuân. Gửi lời chim yêu thương tới miền Nam quê hương. Nhắn rằng ta ngày đêm mong nhớ’’. ‘‘Ngày đêm mong nhớ’’, đó thực sự là đánh động vào trái tim hàng triệu triệu người. Miền Bắc nhớ miền Nam, miền Nam nhớ miền Bắc. Ai ai cũng nhớ thương vì có tình thương ruột thịt ấy chính là động lực để cho hai miền kề vai chiến đấu, chiến thắng. Và, nhờ âm nhạc, Văn Ký đã bộc lộ hết tâm hồn mình, rồi để cho cánh chim vút lên, vút lên không thể có sức mạnh nào cản nổi: ‘‘Về tương lai, ngày quê hương. Màu xanh áo mới chứa chan niềm tin. Đường ta đi lên xây đắp về tương lai. Đàn chim bay cùng ta cất cánh. Kìa ánh sáng chân trời mới đang bừng chiếu...’’ Bỗng nhạc sỹ hạ thấp giọng: ‘‘Bốn phương gió mưa buồn thương mùa đông và mây mù sẽ tan’’.
‘‘Bài ca hy vọng’’ không có một từ nào về chiến đấu hy sinh về Đảng, về Bác Hồ nhưng khi hát lên ai cũng thấy con đường Bác Hồ đã chọn sẽ đưa dân tộc Việt Nam đến tương lai tươi sáng: ‘‘Đường ta đi lên xây đời trong hoa thơm, có mùa xuân nào đẹp bằng. Về tương lai ngày quê hương màu xanh áo mới chứa chan niềm tin, đường ta đi xanh thắm mộng đời’’.
‘‘Bài ca hy vọng’’ đến nay đã hơn 60 tuổi, vẫn mãi mãi trường tồn cùng năm tháng. Niềm hy vọng đã đứng chân bền vững trong lòng mọi người. Bài ca là vũ khí lợi hại cho cán bộ địch vận ở miền Nam, đã kêu gọi những người lính Việt Nam Cộng hòa trở về với quê hương vì sớm muộn cách mạng sẽ thắng.
Đặc biệt, ‘‘Bài ca hy vọng’’ đã giúp giữ vững niềm tin và ý chí bất khuất cho nhiều chiến sỹ cách mạng trong nhà tù của giặc. Riêng tôi suốt mười năm liên tục ở chiến trường miền Nam, đêm đêm qua làn sóng phát thanh Tiếng nói Việt Nam ‘‘Bài ca hy vọng’’ đã giúp tôi giữ trọn lời thề ‘‘bao giờ miền Nam quét sạch giặc Mỹ mới về hậu phương’’.
Tôi ‘‘đi B’’ trở vào chiến trường miền Nam chiến đấu trong hoàn cảnh rất gian truân so với nhiều đồng đội, đồng chí khác. Tôi lên đường để lại phía sau cho một mình vợ – một nữ TNXP Thủ đô còn quá trẻ – cả ba đứa con thơ, đứa út chưa đầy một tuổi. Chiến tranh phá hoại của Mỹ đã lan ra tới Hà Nội, hai đứa con lớn 4 và 2 tuổi đã phải sơ tán lên Lâm Thao – Phú Thọ. Là một chiến sĩ TNXP miền Nam tập kết, một cán bộ làm công tác Đảng, công tác Đoàn, không cho phép tôi do dự khi Tổ quốc yêu cầu; song tôi cũng là con người bằng xương, bằng thịt nên nếu tôi không giữ được ‘‘lời thề từ trong trái tim’’ thì tôi không thể là tôi được như ngày hôm nay. Ròng rã ba tháng trời mang ba lô hành quân bộ trên tuyến đường Trường Sơn, tuần đầu tiên từ Ninh Bình đến Hàm Rồng, Thanh Hóa, hai chân tôi đã phồng rộp, rớm máu và vấp phải đá, bong gân. Nếu như bình thường thì không làm sao tôi lê nổi bước chân, nên tối hôm đó trong đầu tôi xuất hiện một lý do chính đáng để được dừng lại, quay về với vợ con. Nhưng cũng chính đêm hôm đó tôi nghe được giọng ca sĩ Khánh Vân cất lên từ chiếc đài bán dẫn đang mang theo người: ‘‘… Gửi lời chim yêu thương tới miền Nam quê hương, nhắn rằng ta ngày đêm mong nhớ..’’ … “về tương lai, đàn chim ơi cùng ta cất cánh, kìa ánh sáng chân trời mới đang bùng chiếu bốn phương…’’ Bài ca chưa dứt, lòng tôi đã tự thấy hổ thẹn với tinh thần bạc nhược như muốn nhập cuộc với một số đồng đội tìm lý do để phải nhận danh hiệu ‘‘B quay’’.
Rồi như một sức mạnh thần kỳ xốc tôi vững bước suốt chặng đường dài thăm thẳm mười năm liên tục, ba lần bị thương, hai năm nằm hầm bí mật, năm lần bị giặc vây ráp săn lùng, một lần bị chấn thương ở đầu do sức ép mìn Clay-mo của địch phục kích, rồi cả lần nghe tin con gái đầu bị bom B52 của Mỹ sát hại tại Hà Nội… tôi vẫn giữ vững được lời thề trong tim: ‘‘Miền Nam đang còn giặc, Ba chưa thể về được con ơi!’’. Tất cả trông vào sức mạnh tinh thần, trong đó có sức mạnh niềm tin từ ‘‘Bài ca hy vọng’’.
Nguyễn Anh Liên
Nguyên Chủ tịch Hội Cựu TNXP Việt Nam
Nguyên Thường vụ Trung ương Đoàn TNNDCM miền Nam
