Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Lực lượng TNXP Khu 5 có một loại hình độc đáo: Cùng với việc giáo dục vận động thanh niên thoát ly gia đình gia nhập các đơn vị TNXP tập trung phục vụ chiến trường, còn có hình thức vận động một số đội viên TNXP đã thoát ly lên căn cứ bí mật quay về thành phố, thị xã hoạt động hợp pháp ngay trong lòng địch, thậm chí nhận làm việc cho CIA của Mỹ, tạo điều kiện cho các Đội TNXP vũ trang ‘‘Bám thắt lưng Mỹ để đánh Mỹ’’.
Loại hình đặc biệt này đòi hỏi phải có phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, được trang bị ý chí 3 mũi giáp công (chính trị; quân sự; binh – địch vận), hoạt động bí mật, công khai, bán hợp pháp… Cô nữ sinh Nguyễn Thị Hà Minh, một trong những đội viên TNXP được Khu Đoàn 5 tin tưởng giao nhiệm vụ quay về hoạt động nội tuyến trong thành phố Đà Nẵng do tôi trực tiếp chỉ đạo. Gia đình Hà Minh đều là cơ sở cách mạng, anh rể của Minh cũng là cơ sở trong phong trào thanh niên, học sinh, sinh viên. Qua một thời gian, bọn địch biết được nên đã khống chế cả gia đình và buộc anh rể của Minh phải nhận làm việc cho CIA. Để đập tan âm mưu thâm độc của địch và ngăn chặn hành động tội ác có thể xảy ra, Hà Minh đã thuyết phục chị gái lập kế hoạch đề nghị cấp trên bố trí bắt chồng đưa lên căn cứ giáo dục và đào tạo cán bộ cho cách mạng. Nhận được đề nghị, tôi xin ý kiến cấp trên, đồng chí Năm Phước – Thường vụ Khu ủy – đồng ý. Chúng tôi bố trí bắt anh rể của Minh vào lúc 5 giờ chiều bên cạnh đồn lính Nam Triều Tiên tại thị trấn Nam Phước. Tuy nhiên, không may khi dẫn lên gần vùng giáp ranh thì bị địch phục kích bắn chết. Từ đó, gia đình và bản thân Hà Minh bị địch khủng bố, khống chế ráo riết và bắt Minh tra tấn, buộc phải ký giấy nhận làm việc cho CIA. Trước tình hình đó, Minh đề nghị được thoát ly lên căn cứ, nhưng tôi nhận được tinh thần chỉ đạo của Khu ủy qua lời giảng thuyết chiến tranh cho các Đội TNXP vũ trang của anh Năm Dừa, Bí thư Quận ủy: “Phải đưa chiến tranh vào tận giường ngủ của địch, phải làm cho nó khiếp sợ chiến tranh ngay cả lúc nó ngủ với vợ hoặc người tình của nó“, nên tôi đã thuyết phục Minh dũng cảm trụ lại trong thành phố và chỉ đạo Minh ký nhận làm việc cho CIA.
Sau một thời gian hoạt động, Minh đã cung cấp cho lãnh đạo Khu Đoàn và Quân khu nhiều thông tin quan trọng từ trong cơ quan đầu sỏ của Mỹ, nhưng đồng thời bọn Mỹ cũng đánh hơi được Minh là “con dao hai lưỡi”. Do đó, Khu đoàn đã rút Minh lên căn cứ, công khai kết nạp Hà Minh vào Đảng và cử tham gia Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn Quảng Nam – Đà Nẵng. Trước khi lên đường ra căn cứ, Hà Minh còn anh dũng, mưu trí phát hiện những tên chỉ điểm của CIA đang chui vào các tổ chức quần chúng cách mạng và thuyết phục được một số tên dừng ngay hành động làm tay sai cho Mỹ.
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, cơ quan bảo vệ Đảng phát hiện trong hồ sơ của địch có giấy ký nhận của Minh làm việc cho CIA, và cả một số tài liệu giả mạo của địch bôi đen lý lịch Hà Minh. Các đồng chí trước đây có biết việc tổ chức bố trí giao việc cho Minh, thì một số đã hy sinh, một số đồng chí còn lại thì Minh không biết địa chỉ, thậm chí cũng không biết tên, biết mặt nên không có ai xác nhận. Còn đối với tôi, thì Minh không biết tên thật và cũng chưa biết mặt vì những lần giao nhiệm vụ đều gặp vào ban đêm và cả hai đều phải hóa trang che kín mặt. Do đó, Hà Minh bị khai trừ ra khỏi Đảng và cách chức Thường vụ Tỉnh Đoàn.
Trong khi đó gia đình của Minh hết sức mặc cảm, dồn mọi nỗi đau về cái chết của người anh rể, quy tất cả lên đầu Hà Minh. Trước cú sốc nặng như vậy, tưởng chừng Hà Minh không sao sống nổi. Nhưng phẩm chất của người Đảng viên Cộng sản, của người chiến sĩ TNXP hoạt động nội tuyến mang phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ đã vực tinh thần, nghị lực của Hà Minh vươn lên phấn đấu trưởng thành. Cô dồn hết tâm sức, quyết tâm học tập văn hóa và chọn nghề Y, thi đỗ bác sỹ rồi nhận nhiệm vụ phục vụ tại Bệnh viện C – Đà Nẵng.
Hơn 10 năm kiên cường chịu đựng sự tổn thương sinh mệnh chính trị nhưng bác sỹ Hà Minh không nghĩ về quyền lợi bản thân mà luôn luôn tận tâm tận lực phục vụ người bệnh, lấy phục vụ nhân dân và chăm lo sức khỏe đồng đội, đồng chí thương binh, gia đình liệt sỹ, các đồng đội nghèo sống đơn côi… làm niềm hạnh phúc trong giai đoạn cuối đời. Và một ngày được Minh coi là hạnh phúc nhất trong đời hoạt động của mình là ngày tôi tìm ra địa chỉ và gặp lại Minh để xác nhận, đề nghị tổ chức Đảng khôi phục sinh hoạt Đảng cho đảng viên – cựu chiến sĩ TNXP nội tuyến – Nguyễn Thị Hà Minh kiên cường.
Nguyễn Anh Liên
Nguyên Thường vụ Trung ương Đoàn TNNDCM miền Nam
