Tôi có may mắn từ hai mươi năm trước, được Hiệp hội Dược liệu Việt Nam mời tham gia sáng lập Tạp chí Cây Thuốc quý, sau đó tham gia vào Ban lãnh đạo Hiệp hội. Mấy năm gần đây còn được tham gia Tạp chí Người cao tuổi và Viện Nghiên cứu Ứng dụng Dưỡng sinh tâm thể, nên hân hạnh được tiếp xúc đàm đạo với nhiều cụ cao niên trên 80 – 90 tuổi vẫn có cuộc sống khỏe, sống vui, tinh thần trí tuệ minh mẫn, lạc quan yêu đời. Lúc đầu mới gặp tôi cứ tưởng các cụ có nhiều điều kiện thuận lợi về kinh tế, vật chất nên mới có cuộc sống khỏe, sống thật sự có ích cho gia đình và xã hội như vậy. Còn như nhiều người chúng tôi thì lực bất tòng tâm, không sao xoay quy luật đất trời đã định.
Tác giả bài viết, thứ 5 từ trái sang, cùng các cụ trên 80 – 90 tuổi vẫn tâm huyết chăm lo sức khỏe cộng đồng.
Nhưng qua giao tiếp và đàm luận, chúng tôi thấm thía về hoàn cảnh bi thương của một số cụ, suốt hai phần đời là cả một chuỗi truân chuyên, gập ghềnh, có lúc tưởng như đã gần đất xa trời, thế nhưng diệu kỳ thay khi về già lại hưởng được “quả phúc hồi xuân” nhờ kịp thời giác ngộ chọn lấy “lối sống tích cực”, đẩy lùi “lối sống tiêu cực” để hướng theo lời dạy của các bậc tiền nhân trở thành bí quyết: “Biến cái không thể thành có thể” trong đó có thể “cải lão hồi xuân”, có thể thực hiện “tuổi càng cao tấm gương càng sáng”, có thể hưởng được hạnh phúc trọn vẹn khi đã ở vào giai đoạn cuối đời. Và, tất cả chúng tôi có chung một quan điểm: Tuổi thọ và hạnh phúc không phải bắt nguồn từ giàu sang hoặc địa vị. Bởi người có nhiều tiền và quyền không hẳn là người sống thọ, sống khỏe, sống vui; càng không phải là người được hưởng hạnh phúc trọn vẹn khi tuổi về già; thậm chí có người khi có nhiều tiền và quyền thì thôi thúc lòng tha trỗi dậy, dẫn dắt họ lao đến “điểm đen” cuộc đời. Như gần đây có hàng chục vị “quan cách mạng” cấp cao kiêm “nhà tỷ phú đô la đỏ” lần lượt nối gót bọn “giặc nội xâm” phải chịu đầu vào “Lò” pháp luật đã minh chứng: Hạnh phúc không thể đến với những con người đã suy thoái, mất hết nhân cách, lại có lòng tham vô độ lượng.
Một thống kê và nghiên cứu của các nhà khoa học gần đây cho biết số người chết do thiếu hiểu biết, sống thiếu khoa học dẫn đến cái chết vì bệnh tật nhiều hơn gấp triệu lần chết vì già. Như vậy, cũng có nghĩa là quan niệm sống tích cực, sống khoa học, sống có hiểu biết là bí quyết để con người sống khỏe mạnh, hạnh phúc cho đến ngày cuối đời. Từ nhận thức chung đó, chúng tôi nỗ lực sưu tầm, học hỏi và làm theo cách sống tích cực từ xa xưa ông cha ta đã tổng kết, đồng thời vận dụng vào điều kiện, hoàn cảnh, môi trường thực tại dưới ánh sáng khoa học hiện đại. Theo quan niệm của y học cổ truyền thì Chính khí giữ vai trò quan trọng trong cơ thể con người. Chính khí bao gồm Khí tiên thiên là nguyên khí, khí hậu thiên là khí của sự hô hấp, còn gọi là khí mẹ và khí con. Chính khí là chất dinh dưỡng vận hành trong nhân thể, là sự hoạt động của các tạng phủ và khí quan. Có thể gọi đó là cách gọi tổng thể của sự hoạt động công năng bình thường của cơ thể, tức là khả năng tự điều tiết, tự thích ứng với hoàn cảnh, là sức đề kháng và hệ thống miễn dịch có khả năng phòng bệnh, chống lại tà khí, các yếu tố ngoại lai xâm nhập gây bệnh và khả năng tự khỏi bệnh. Cổ nhân cho rằng tác nhân gây bệnh xâm nhập được là do chính khí hư nhược hay nói cách khác là sức đề kháng kém, sức miễn dịch suy giảm. Đặc biệt ở người cao tuổi, chính khí thường bị suy yếu bởi nhiều nguyên nhân; bao gồm các yếu tố bên ngoài như: Thời tiết, khí hậu bất lợi, vi sinh vật gây bệnh, ô nhiễm môi trường, ô nhiễm thực phẩm, nhiễm độc, chấn thương, ăn uống không hợp lý, dùng thuốc không đúng cách… Và, các yếu tố bên trong như thể chất kém, dị tật bẩm sinh, quá trình lão hóa tự nhiên, căng thẳng tinh thần, rối loạn tâm sinh lý, mắc các bệnh lý nội, ngoại khoa, suy dinh dưỡng… Tùy theo thể loại, mức độ và tính chất, những tác nhân gây bệnh này làm tổn hại chính khí, suy giảm sức đề kháng, trực tiếp hoặc gián tiếp gây nên bệnh tật, làm suy giảm sức khỏe về cả thể xác lẫn tinh thần, từ bệnh nhẹ có thể đột biến trở nên bệnh nặng, gây tử vong. Tình trạng gia tăng các bệnh lý ung thư, tim mạch, rối loạn chuyển hóa… và kể cả đại dịch Covid-19 hiện nay đều có vai trò rất lớn của việc suy giảm chính khí trong nhân thể.
Khó có thể kể hết nguyên nhân và biện pháp để phù chính khử tà, nhưng theo nhiều nhà khoa học, lương y, thầy thuốc giàu tâm huyết và kinh nghiệm thì có hai vấn đề quan trọng nhất mà chúng tôi đã học, đã làm theo và cũng đạt được hiệu quả thật là kỳ diệu: Một là, thường xuyên vận động thân thể, cả trí tuệ, tinh thần, tâm linh và giữ gìn nếp sống trong sạch, lành mạnh, điều độ, thăng bằng. Hai là, tu dưỡng đạo đức, nhân cách, giữ cái tâm trong sáng, cái đầu hướng thiện, cái tình thủy chung.
Về việc thường xuyên vận động một cách khoa học, hợp lý, an toàn, phù hợp với từng hoàn cảnh, môi trường thời tiết, khí hậu… đi đôi với giữ gìn nếp sống lành mạnh, trong sạch, hài hòa… Thường xuyên vận động vừa để khí huyết lưu thông, cân bằng âm – dương, vừa kéo lùi tốc độ lão hóa cơ thể, nhất là lão hóa tinh thần, trí tuệ, tình cảm, tâm linh. Xuất phát từ nhận thức con người sống là con người đang còn vận động, khi nào ngừng vận động thì là người đã chết. Như vậy, cũng có nghĩa là người nào lười vận động hoặc ngừng hoạt động thì người đó khó có cuộc sống khỏe và khó thọ được lâu. Tuy nhiên, phải biết cách vận động thì cơ thể và tinh thần mới tạo ra được chính khí để loại trừ tà khí xâm nhập. Nếu không biết cách vận động, nhất là với lớp người già thì có thể lợi bất cập hại, vì cơ thể và cả tinh thần sẽ bị mất thăng bằng, nghiêng lệch, đứt gãy, gây thêm bệnh tật đau yếu… Với nhận thức đó, chúng tôi mỗi ngày giành khoảng hai giờ cho việc vận động thâm thể và khoảng hai giờ cho việc vận động trí tuệ, tinh thần một cách thích hợp nhất.
Về động tác tập, chúng tôi mỗi người chọn lấy những động tác thích hợp khác nhau, nhưng thường cùng vận dụng một số động tác chung theo phương châm: Đau, nhức, mỏi, tê, buốt… chỗ nào thì xoa, bóp, vuốt, vỗ, day, ấn, bấm… chỗ đó. Xoa bóp từng bộ phận đến toàn thân, mức độ mạnh nhẹ tùy từng vị trí. Đặc biệt quan tâm đến đầu và mặt. Chúng tôi thường đứng hướng về phía mặt trời mọc, hai tay xoa xát cho nóng rồi áp vỗ nhẹ lên đầu, lên mặt. Vỗ từ phía trước ra phía sau, từ bên phải sang bên trái, thời gian độ 10 – 15 phút. Dùng 10 đầu ngón tay khom khom làm lược chải vuốt tóc từ trước ra sau độ vài trăm lần. Về động tác nằm, chúng tôi nằm ngửa trên đệm mềm, hai chân hai tay đưa lên cao rồi hai bàn tay và hai bàn chân xoa xát vào nhau độ vài ba chục lần. Nằm nghiêng người rồi lăn qua bên trái, tiếp đến lăn qua bên phải độ ba bốn chục lần. Tất cả các động tác nêu trên đều làm nhẹ nhàng kết hợp với hít vào thở ra một cách khoan khoái.
Về vận động tinh thần, trí tuệ, chúng tôi cố gắng giữ nếp đọc sách báo, tài liệu, theo dõi tin tức, nghe các chương trình văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao. Cố gắng viết bài cho các báo, tạp chí, làm thơ, viết tự truyện, hồi ký, viết gương người tốt việc tốt… Tất cả những việc làm trên đây nhằm kích hoạt lại những giác quan đang ngủ, nạp năng lượng bồi dưỡng cho các cơ quan não bộ, thần kinh trung ương, khơi gợi trí tuệ sáng tạo và khôi phục trí nhớ. Đồng thời còn nhằm mong muốn trao truyền cho con cháu về kinh nghiệm sống, về truyền thống vẻ vang của gia đình, quê hương, đất nước.
Về việc giữ gìn nếp sống trong sạch lành mạnh thì hiện nay có đầy đủ các tài liệu, hướng dẫn và muôn vàn tấm gương sáng ở khắp mọi lúc, mọi nơi. Chúng tôi chỉ động viên nhau quyết tâm và bền chí học tập, làm theo. Trong đó chúng tôi quan tâm đến việc ăn uống và quan hệ giao tiếp, ứng xử hàng ngày. Về ăn uống quan trọng nhất là điều độ, cân bằng, lành sạch, tuyệt đối không ăn uống các sản phẩm có chứa chất độc hại, nghiện ngập, không bảo đảm an toàn vệ sinh; Tuyệt đối không lạm dụng rượu bia, hút hít ma túy, thuốc lá, thuốc lào, xì gà, thuốc lá điện tử… Trong thực đơn hàng ngày cố gắng bảo đảm đủ chất, tránh thừa. Thường xuyên phải có các loại rau, củ, quả và các loại cá, cua, tôm… nhiều hơn các loại thịt. Về uống chúng tôi chú trọng các sản phẩm trà dược liệu sạch, có xuất xứ rõ ràng được cơ quan thẩm quyền chứng nhận. Hiện nay chúng tôi tin dùng và rất nhiều người tín nhiệm các sản phẩm trà dược liệu, các loại thuốc Đông y từ Công ty Tinh Hoa Xanh – Cây Thuốc quý Việt của Hiệp hội Dược liệu Việt Nam rất có hiệu quả đối với sức khỏe Người Cao tuổi.
Về quan hệ giao tiếp, ứng xử… chúng tôi coi trọng nghĩa tình, hành vi thân thiện, chân thành, thái độ khoan dung độ lượng, tránh xa thói ích kỷ, biểu hiện thành kiến, cố chấp, so bì, ganh tỵ. Chúng tôi luôn luôn mong muốn, mỗi khi được gặp bạn bè, đồng đội thì “Gặp nhau là gặp tiếng cười” và “Một tiếng cười bằng mười thang thuốc bổ”.
Điều cuối cùng và bao trùm lên tất cả là việc tu dưỡng đạo đức, nhân cách. Chúng tôi quan niệm con người có hai bộ phận hợp thành: Phần vật chất và phần siêu vật chất. Trong cuộc sống thường nhật, hai cấu thành này hòa quyện vào nhau như hình với bóng. Trong đó, từ ngàn xưa có rất nhiều minh chứng cho chúng ta thấy rằng phần siêu vật chất – tức là tinh thần, đạo đức mang tính dẫn dắt. Vì vậy, để khỏe mạnh, hạnh phúc thì phần thể chất phải được dẫn dắt bằng một tinh thần khỏe mạnh, đạo đức trong sáng. Và cũng vì vậy, mà toàn bộ những vấn đề nêu trên, nhất là những thời gian vận động cơ bắp và vận động tinh thần trong ngày, đầu óc chúng tôi luôn thanh thản, không để một thông tin xấu, độc, hại nào hoặc những suy nghĩ buồn phiền, bức xúc, bực tức… xen vào và cũng không để những ham muốn, tham vọng tầm thường lởn vởn trong đầu óc. Chúng tôi coi những lúc này là cơ hội vàng để nhận được năng lượng sạch, năng lượng quý từ Lộc của Đất Trời ban tặng, nên trong tâm linh và tâm nguyện của chúng tôi giành cho lòng biết ơn về công lao trời biển của các bậc tiền nhân, tiền bối đã phù hộ độ trì cho Nhân dân Đất Việt, trong đó có bản thân mình mới có được ngày hôm nay.
Nguyễn Anh Liên
