Ngày 05/8/2022, tại hội trường UBND huyện Văn Lâm (Hưng Yên), Ban Liên lạc Đội TNXP 283 Hải Hưng đã tổ chức lễ kỷ niệm 50 năm ngày Truyền thống (8/1972 – 8/2022) với sự tham dự của 171 cựu TNXP Đội 283. Đến dự lễ có: Chủ tịch Hội Cựu TNXP Việt Nam Vũ Trọng Kim, lãnh đạo Đảng ủy Bộ Giao thông Vận tải, Tỉnh đoàn Quảng Bình, huyện Văn Lâm, xã Thanh Trạch (Bố Trạch, Quảng Bình), thân nhân liệt sỹ TNXP Đội 283.
Năm 1972 đường mòn Hồ Chí Minh trên biển bị đế quốc Mỹ đánh phá ác liệt nên tàu của ta không đi thẳng vào miền Nam như trước nữa, phải vào cảng Gianh và cảng Nhật Lệ tỉnh Quảng Bình để chuyển hàng hóa, vũ khí, khí tài lên xe đi theo đường bộ chi viện cho chiến trường miền Nam. Các đơn vị mới được thành lập cấp tốc, trong đó có Đội TNXP 283 của tỉnh Hải Hưng. Nghị quyết của Tỉnh ủy, Tỉnh đoàn Hải Hưng ngày 12/7/1972 tuyển 300 TNXP. Từ ngày 05/8/1972 đến ngày 07/8/1972 tuyển được 282 người thành lập Đội TNXP 283, gồm 2 đại đội 2831 và 2832, do Ban TNXP Cục Vận tải đường biển Hải Phòng quản lý.
Ngày 21/8/1972 Đội 283 hành quân bộ tới bờ bắc sông Gianh. Từ khi thành lập cho đến khi hoàn thành nhiệm vụ bốc xếp, vận chuyển hàng hóa và vũ khí, khí tài ở cảng Gianh, phà Gianh, đảo Hòn La, tàu Hồng Kỳ của Trung Quốc đậu ở phao số 0 hơn 1 năm thì có 5 tháng rưỡi hoạt động dưới bom đạn của máy bay Mỹ, pháo kích từ Hạm đội 7. Đơn vị vẫn bám trụ kiên cường, địch đánh thì tránh vào hầm, địch ngừng thì tiếp tục bốc xếp, làm cả ngày lẫn đêm, không ai đảo ngũ. Mỗi ngày đêm bốc xếp hàng cho 40 đến 60 xe tải; đảm bảo giao thông 2 km đường thuộc Quốc lộ 1A, 2 km từ cảng ra Quốc lộ 1; đào lấp khoảng 10.000 m3 đất đá, làm 16 hầm kèo ở bến cảng để trú ẩn, giúp dân nơi đóng quân 60 hầm kèo và 50 hố cá nhân, giúp dân cày cấy 10 mẫu ruộng.
Ngày 13/1/1973, khi hàng trăm TNXP thuộc các đơn vị: TNXP Cù Chính Lan Nghệ An, TNXP Hà Tĩnh, TNXP Hải Hưng 283, công nhân Cảng Gianh 309, bộ đội xăng dầu, bộ đội thông tin của Binh trạm 16 và nhân dân HTX Quyết Thắng đang vận chuyển hàng hóa từ các tàu thuyền vào kho thì máy bay phản lực Mỹ từ Hạm đội 7 đã ném bom bắn phá cảng Gianh, trạm xá dã chiến tại xóm Dừa (thôn Quyết Thắng) làm 156 người chết; riêng Đội TNXP 283 có 33 chiến sĩ ngã xuống.Trước đó (ngày 23/12/1972) đã có 2 đồng chí hy sinh.
Tính đến ngày 15/1/1973 đã bốc xếp được khoảng 80.000 tấn hàng quân sự (chưa kể bốc xếp, thả hàng từ tàu Hồng Kỳ xuống biển, từ đảo Hòn La vào bờ, từ tàu thuyền lên kho lên bãi). Sau khi ngừng bắn, đơn vị vẫn tiếp tục làm nhiệm vụ bốc hàng hóa vận chuyển vào Nam, bình quân mỗi ngày, đêm được 200 tấn hàng của tàu, thuyền, ca nô từ Bắc Gianh sang, từ biển vào, đưa lên kho, lên bãi và lên ô tô vào chiến trường; giúp dân nơi đóng quân sửa chữa nhà cửa, đường xá, tham gia tu sửa, xây dựng cảng…
Năm 1996 Ban liên lạc truyền thống Đội 283 Hải Hưng được thành lập nhằm ôn lại truyền thống của đơn vị, gặp gỡ động viên thăm hỏi lẫn nhau, giúp đỡ bà con Thanh Trạch bị thiên tai, liên hệ với giải quyết chế độ chính sách cho cựu TNXP của đơn vị; làm hồ sơ đề nghị phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong kháng chiến cho đơn vị…
Ban liên lạc đã tổ chức hội viên và gia đình liệt sỹ vào nơi đóng quân cũ tặng quà cho đồng bào bị lũ lụt, dự lễ đón bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh di tích vụ thảm sát thôn Quyết Thắng ngày 13/01/1973. Sau khi biết Đội 283 không có tên trong danh sách phiên hiệu các đơn vị TNXP Ban liên lạc – với sự giúp đỡ nhiệt tình của GSTS Nguyễn Hữu Đức , Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội – đã vận động được VTV3 làm phóng sự “Huyền tích chìm sâu bên bờ Nam Gianh”, Đội 283 được quan tâm hơn. Năm 2015 Ban liên lạc đã đề nghị Vụ Kinh tế nông nghiệp – Bộ Kế hoạch và Đầu tư làm bia tưởng niệm bằng đồng khắc tên 156 người chết trong trận đánh phá của máy bay Mỹ ngày 13/01/1973 ở thôn Quyết Thắng và tặng quà cho 35 gia đình liệt sỹ, 1 thương binh của đơn vị. Năm 2019 dự lễ khởi công xây dựng Khu tưởng niệm liệt sỹ TNXP Đội 283 ở Thanh Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình, Trưởng ban liên lạc Lê Tuấn Kéo ủng hộ quỹ vì người nghèo xã Thanh Trạch 3 triệu đồng. Tháng 12 năm 2021 Ban liên lạc dự lễ cắt băng khánh thành Khu tưởng niệm, công đức 10 triệu đồng…
Phát biểu với hội nghị, đồng chí Vũ Trọng Kim (ảnh trên) đã ôn lại những hy sinh mất mát của lực lượng TNXP trong các thời kỳ nói chung, Đội 283 nói riêng; đánh giá cao hoạt động của Ban liên lạc, sự quan tâm của lãnh đạo huyện Văn Lâm, xã Thanh Trạch, sự đóng góp rất hiệu quả của GSTS Nguyễn Hữu Đức trong việc ghi nhận lịch sử Đội 283.
Nguyện vọng lớn nhất của cựu TNXP Đội 283 là được xem xét phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước cho Đội 283; đề nghị phục chế lại trạm xá dã chiến đưa vào quần thể khu di tích lịch sử đài tưởng niệm Đội TNXP 283.
Một số hình ảnh khác
Tặng hoa và quà
Các đại biểu phát biểu
Các đại biểu trong hội trường
Đồng Sỹ Tiến
