Anh Tùng! Anh Tùng! Hình như có tiếng ai gọi nhưng mình có quen ai đâu, ở khoảng rừng giữa chiều biên giới này. Cái ba lô trên lưng càng nặng làm tôi càng phải khom người về phía trước gấp gáp cướp vội thời gian.
Anh Tùng! Đứng lại. Một phát súng nổ choáng tai làm phá đi cái yên tĩnh, tôi giật mình. Anh điếc à, chút nữa thì anh lo đòn đấy. Trước mắt tôi là một cô gái đang lăm lăm khẩu K44. Nòng còn khét mùi thuốc đạn.
Trời ơi! Lành em làm gì ở đây. Thôi anh đừng hỏi nữa, bây giờ anh phải tạm làm “tù binh” của bọn em thôi. Tổ em săn anh mãi, cứ tưởng là bọn việt kích, mấy lần anh nằm gọn trong đường ngắm rồi đó, em nhận ra lả anh Tùng “sầu” làng mình rồi. Như chót lỡ lời gọi cái tên đệm của tôi, Lành vội nói át ngay, anh đưa ba lô đây em mang cho, anh cầm hộ cây sung, khi có lệnh là anh xử lí nhé, anh có biết xử dụng không? Tôi vỗ nhẹ vào bên hông với khẩu K54 như muốn nói với Lành về khả năng chiến đấu của mình.
Thôi bây giờ anh phải đi sau theo đúng đường của em, nhỡ chân là mời anh nằm lại vĩnh viễn đấy, vừa đi Lành vừa hướng dẫn những điểm dấu của bãi mìn, bãi chông địa phận của tổ cô cảnh giới, và qua Lành tôi biết được đây là tuyến hai do Lâm trường của cô án giữ. Thật là hú vía, không gặp được Lành thì tôi sẽ đi đến đâu và chắc gì đã thoát khỏi những bãi mìn, bãi chông của tự vệ Lâm trường
Tôi phải tập trung đi theo đúng đường mà Lành hướng dẫn, khoảng một giờ sau chúng tôi đã tới đơn vị của Lành. Dăm ba chiếc lán ở rải rác thu mình trong những dãy rừng già. Thấy có khách chị nhà bếp mang nước lên cho Lành tiếp rồi chị vội đi ngay
Chị Việt! Chị Việt! Song chị không trả lời. Anh Tùng còn nhớ hay không? Chị Việt “phệ” con Bác Hà mà, hai trận pháo kích vừa rồi làm chị điếc hẳn song chị cứ xin ở lại cơm nước cho bọn em, tổ em ít người quá, nên bọn em cứ tạm chấp nhận, hôm nào thư thư phải gửi chị ấy đi viện anh ạ!
Có phải chị Việt vợ anh Bắc không? Anh ấy hi sinh năm 68 rồi nhỉ? Lành không giới thiệu là mình chịu đấy, sao chị khác đi nhiều quá.
Đêm ấy chúng tôi thức trắng mà chưa hết chuyện, chuyện làng xóm, chuyện bè bạn, chuyện gia đình, và lí do tôi phải trở thành “tù binh” của Lành.
Cuối năm 1971, đơn vị TNXP CT8 sông Mã chúng tôi đã hoàn thành kế hoạch, vừa mở mới, vừa nâng cấp gần 100 km đường cấp V miền núi, từ Chiềng Khương đi Sốp Cốp. Đơn vị thực hiện chế độ xuất ngũ theo nguyện vọng. Mười anh em thuộc A1 Đại đội 3 được chuyển về Đoàn địa chất 305 Mai Sơn. Gần năm mươi anh chị em thuộc Đại đội 2 chuyển về nông trường trồng cánh kiến Chiềng Khương. Vài năm sau nông trường chuyển sang sát nhập với lâm trường trồng rừng Lào Cai. Thế là chúng tôi bặt tin nhau từ đó. Rồi chiến tranh biên giới phía Bắc nổ ra. Đoàn địa chất 305 chúng tôi phải trở về sát nhập vào liên đoàn, là một đơn vị trực chiến trong thành phần trung đoàn phòng thủ phía Bắc.
Lành biết không? Lần này anh được đoàn cử mang mẫu quặng về Hà Nội, đồng thời tiếp tục tham gia lớp tập huấn do liên đoàn tổ chức. Một ba lô mẫu quặng này, bọn mình phải mất gần nửa năm trời tìm kiếm vì sự phồn vinh của Tổ quốc. Thác lũ, mưa rừng, thám báo biệt kích đã làm bao đồng đội ngã xuống.
Thế bao giờ anh Tùng trở lại mặt trận? Có lẽ phải vài tháng nữa, thế thì lâu quá nhỉ! Liệu anh có về thăm nhà không? Không về sao được, quê hương mà! Bao kỉ niệm đồng quê của cái “đất nghịch” đấy. Nghe đến từ “đất nghịch” đấy Lành bật cười, không hiểu từ đời nào mà ai lại gọi cho quê tôi cái tên ngồ ngộ ấy. Nào mình có nghịch gì đâu anh Tùng nhỉ? Hồi còn sinh hoạt ở chi đoàn, bọn mình chỉ hay tếu thôi, mỗi đứa đều phải mang một từ đệm, có từ hay, có từ phát khóc lên được, anh Tùng nhớ chứ! Nào Hiền khạng, Tùng sầu, Lành nhúng, Hoa quắt, Tiến bầu, Lí nhắng, … Anh thấy khổ chưa, tên anh còn đẹp còn dễ thương, chứ tên em thì ác ý quá “Lành nhúng” đấy anh xem bây giờ em có nhúng đâu!
Ừ, Lành gầy đi và đẹp ra nhiều, Lành đỏ mặt vì câu khen của tôi. Thôi anh Tùng, anh về qua nhà cho em gửi ít quà nhé. Lành lấy ra: đây là cái khăn cho chị gái em, đôi tất li lông và 3 quyển vở cho cái Thêu, hai mảnh vải này anh chia cho Hùng và Quyền để chúng may áo, còn ít tiền anh đưa biếu bố em, anh nhắc hộ bố là dùng ít rượu thôi. Sau khi mẹ em mất, bố em toàn lấy rượu giải buồn. Đến bây giờ chắc cụ nghiện lắm, một nách 5 đứa con ăn theo, nhiều lúc bấn lên cụ đánh chửi tất. Em thương nhất cái Thêu bé bỏng, hồi em đi nó chưa đầy 6 tuổi, biết em đi nó khóc suốt, cứ ôm ghì lấy em không cho Lành đi. Lành đi Thêu ngủ với ai! Ai tắm giặt cho Thêu, chị gái em thì anh biết đấy, tính cứ dơ dở chẳng ra khôn, chẳng ra dại. Nhiều đêm không ngủ em cứ nằm khóc một mình anh ạ. Anh nhắc hộ Thêu ngoan và chăm học, khoảng tháng sau em về sẽ có quà nhiều cho nó. Chia tay Lành với bao kỉ niệm của quãng đời thơ ấu.
Lớp tập huấn của liên đoàn tạm hoãn do tình hình khẩn cấp của chiến sự biên giới. Bọn lấn chiếm tiếp tục leo thang ồ ạt di chuyển cột mốc, đào đường hầm sang đất của ta. Lệnh tổng động viên cả nước lên đường chiến đấu. Lực lượng chiến đấu của đoàn chúng tôi mất đi gần nửa, liên đoàn tiếp tục điều động bổ sung con số. Thế là sau vài ngày công tác tôi về 3 ngày thăm quê.
Quê hương bao sự đổi thay, bao lần bịn dịn của những lần đưa tiễn. Cái Thêu em Lành đã lớn biết được tin Lành nó cứ khóc, thương chị thân gái phải trận mạc. Nó biên thư cho Lành và còn gửi cho Lành một bó mía, biết rằng nặng song cũng phải chiều em nó. Bố Lành yếu đi nhiều, ông đã bỏ rượu và nhắn Lành cố về thăm bố và em. Còn Hùng và Quyền cũng đã đi TNXP Quảng Bình
Trên đường trở về đơn vị tôi cố rẽ vào thăm Lành, lòng tôi lâng lâng một niềm vui khao khát được gặp em, ít nhiều tôi cũng giành cho em một sự bất ngờ. Ngược dốc, vượt rừng, những cánh rừng già im phắc, không một bóng người, không một tiếng chim, như báo hiệu một điều gì sẽ đến. Lành đâu? Hoàn đâu? Sao vắng vẻ quá, có lẽ quanh tôi lúc này đang có nhiều họng súng đen ngòm theo dõi, tôi bước đi với tâm trạng nửa mừng nửa lo
Xa xa trên các triền núi đất, có những đám cúc vàng quê tôi gọi là hoa vạn thọ, một màu vàng ói, thoáng gợn lên trong rừng chiều.
Tôi đã tới địa điểm lán trại của Lành song lán trại cháy chụi trên mảnh đất ấy chỉ còn những đống tro tàn làm sao tôi tìm được Lành, Lành đâu? Tôi còn đang bàng hoàng thì một nòng súng lạnh toát đã đặt vào gáy một tiếng hô cộc lốc đứng im, rồi 2, 3 nòng súng khác ập tới, tôi bỗng nhận ra và reo lên chị Việt. Chị Việt như nhận ra tôi chị gật đầu đáp lại. tôi dược dẫn về lán mới là cái hang đá chứa được vài 3 người chật chội và ẩm thấp. Chị em quây quần lại quanh tôi, tôi vẫn không thấy Lành đâu. Chị Việt như hiểu ý, chị òa lên khóc nức nở, nhưng không ra tiếng. Tôi hiểu rồi Lành ơi! Em đã ra đi, vĩnh biệt em rồi, sao thời gian khắc nghiệt thế nhỉ? Mới vài ngày mà anh đã mất em.
Hoàn, Việt dẫn tôi đi thăm lành, em nằm trên khu đồi cao ráo, quanh em những đóa hoa cúc nở vàng ươm. Được biết em hi sinh cách đây 3 hôm khi phải đụng độ với bọn thám báo. Lành tình nguyện ở lại giữ chân bọn giặc để tổ rút an toàn. Lành hi sinh đến viên đạn cuối cùng, gục dưới chân em là xác của 3 tên thám báo.
Em ra đi giữa tuổi đời thanh xuân trong trắng, Lành ơi! Anh đã về thăm quê và gia đình em rồi. Bố em đã bỏ hẳn rượu, bé Thêu đã lớn lắm rồi, thư Thêu viết cho em đây và cả quà nữa, tôi lôi bó mía đã chặt sẵn để tận đáy ba lô, mía đã héo cả rồi, song chắc vẫn còn ngọt, vị ngọt của quê hương của cái “đất nghịch” làng mình. Tôi vùi những tấm mía trên mộ Lành, món quà của quê hương nay mai những mầm sống sẽ tỏa mát trên mộ em, trên mảnh đất nóng bỏng chiến tranh này./.
Chu Khắc Tuyên
