Tháng 7 về, cũng như hàng trăm cựu TNXP xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An không khỏi bồi hồi, xúc động mỗi khi tưởng nhớ về đồng đội đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và làm nhiệm vụ quốc tế cao cả. Trở về Tân Sơn hôm nay, đi trên một vùng quê có bao thay đổi, xã Anh hùng thời kỳ đổi mới, xã đạt chuẩn quốc gia nông thôn mới thật diệu kỳ, một màu xanh bạt ngàn tốt tươi đồng ruộng, rừng cây như một bức tranh trù phú gửi lại bao ký ức một thời để nhớ.
Hai chị Nguyễn Thị Hồng Thân, Nguyễn Thị Thái sinh ra và lớn lên tại xã Tân Sơn (Đô Lương). Tuổi thơ của hai chị, lớn lên cùng với nắng, gió miền Trung oi nồng, bỏng rát. Dường như, cái khắc nghiệt của thời tiết ấy đã tôi luyện cho các chị tinh thần quả cảm và ý chí can trường trước hiểm nguy, khó khăn, vất vả. Ngày 27/5/1965 chị Nguyễn Thị Hồng Thân, được giao làm trưởng đoàn cùng 31 đoàn viên thanh niên xã Tân Sơn (8 chàng trai, 23 cô gái) hành quân bộ lên huyện nhận nhiệm vụ, được biên chế vào đơn vị XK 326-N63 Tổng đội TNXP Nghệ An. Tuổi thanh xuân 18-20 đẹp nhất, đầy ước mơ của các anh, các chị đã gửi lại các cung đường, neo đậu nơi những cây cầu, bến phà: Đường 15A (Đô Lương-Tân Kỳ), đường chiến lược Truông Kè – Hòa Sơn, Ngã 3 Giang Sơn (Đô Lương); cầu Giát (Quỳnh Lưu); cầu Cấm (Nghi Lộc).
Nhớ lại ký ức đau buồn, chị Nguyễn Thị Thái cười mà nước mắt lăn dài, ngày 23/02/1968 nhiều tốp máy bay giặc Mỹ gầm rít lao tới thả hàng loạt bom tấn, bom chùm vào trọng điểm cầu Cấm, trời đất tối tăm, mịt mù, khét lẹt… Bom giặc đã cướp đi sự sống của 6 chiến sĩ TNXP, 5 người chết tại chỗ, Nguyễn Thị Hoa, thân thể không còn nguyên, đầu tóc mắc ngọn tre phải gỡ xuống khâm liệm; Nguyễn Thị Lý bị thương rất nặng, trên đường chuyển về trạm xá cấp cứu, vì vết thương quá nặng, Lý đã trút hơi thở cuối cùng và chết trên đôi tay của Đại đội trưởng Nguyễn Thị Thái. Thật quá đau lòng xót xa…
Năm 1967, chị Thân chuyển về công tác tại Văn phòng Tỉnh ủy. Mấy năm sau đó chị Thái về công tác tại cơ quan Tỉnh hội PN Nghệ An. Hai chị có điểm chung tương đồng: Nghỉ hưu về với đời thường vẫn hăng hái tham gia công tác xã hội tại địa phương. Chị Thân làm Chủ tịch Hội Cựu TNXP xã Hưng Lộc, chị Thái CT Hội Cựu TNXP phường Hà Huy Tập (TP. Vinh) nhiều khóa… và trong sâu thẳm của hai chị, chúng tôi cảm nhận được một khát khao cháy bỏng về nghĩa tình đồng đội một thời “hoa lửa”. Phải chăng, vì thế hai chị hẹn, thống nhất với nhau tháng 5 này cùng về lại Tân Sơn gặp lại đồng đội cũ, tri ân các anh hùng liệt sỹ TNXP đã hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và làm nhiệm vụ quốc tế.
Một ngày cuối tháng 5, tai xóm 2, xã Tân Sơn có một cuộc hội ngộ thật bất ngờ. Chị Nguyễn Thị Hồng Thân từ Vinh lên, chị Nguyễn Thị Thái từ Hà Nội vào cùng các anh, các chị cựu TNXP nhiệm kỳ I (1965-1967), anh Nguyễn Tất Vịnh Chủ tịch Hội và các anh các chị trong Ban Thường vụ Hội Cựu TNXP xã dẫn chúng tôi về thăm gia đình bà Nguyễn Thị Thiểm vợ liệt sỹ Hoàng Văn Tam. Thật cảm động và rất thiêng liêng, tất cả mọi người có mặt thành kính, dâng hoa, dâng hương dành phút tưởng niệm cố liệt sĩ Hoàng Văn Tam, nguyên huyện ủy viên, Phó Bí thư huyện Đoàn Đô Lương, Bí thư Đảng ủy kiêm Đội trưởng N63 Tổng đội TNXP Nghệ An, chuyên gia giúp nước bạn Lào – người anh cả, người đồng chí, đồng đội đã không tiếc tuổi xuân và máu của mình đã anh dũng hi sinh trên đất nước bạn Lào vì sự nghiệp quốc tế cao cả.
Giây phút linh thiêng, xúc động, anh Nguyễn Tất Vịnh nói nhỏ nhẹ: Kính thưa anh Hoàng Văn Tam, hôm nay ngày 27/5/2018, ngày mà cách đây 53 năm, ngày mà 31 đoàn viên thanh niên xã nhà nhập ngũ vào lực lượng TNXP, thuộc Đại đội XK 326- N63, do anh chỉ huy. Thưa anh, Hoa (xóm 3), Lý (xóm 13) đã hy sinh tại Cầu Cấm; 8 đồng đội tuổi cao đã qua đời. Nay chỉ còn 12 người sống tại quê hương; 9 người sống xa quê, chúng tôi hội tụ về đây thắp nén hương thơm báo công với anh, như một lời tri ân với anh và các liệt sĩ Nguyễn Thị Lý, Ngyễn Thị Hoa tại quê nhà…
Ngồi bên ấm nước chè xanh thơm chát, bà Nguyễn Thị Thiểm nhớ lại hình ảnh người chồng. Bà tâm sự: Ông sinh năm 1940, vì gia đình nghèo mới học hết lớp 5 rồi nghỉ học ở nhà làm ruộng, năm 1958 Tân Sơn thành lập HTX nông nghiệp ông được cử làm kế toán HTX; năm 1960 làm Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp, năm 1963 huyện điều động lên làm công tác Đoàn, ông tham gia cấp ủy huyện, Phó Bí thư Huyện đoàn Đô Lương. Năm 1965 Tỉnh đoàn điều động sang phụ trách Tổng đội TNXP Nghệ an, năm 1967 Trung ương điều về Ban miềm Tây C (CP 38) trực thuộc BCH Trung ương Đảng lao động Việt Nam.
Sau phút giây lặng thầm, xúc động bà kể tiếp: Ông ấy hy sinh ngày 28/11/1968 khi mới 28 tuổi, năm Nhiên mới 4 tuổi, Liên chưa đầy 1 tuổi (Nhiên con trai cả; Liên con thứ). Khi đó Nhiên, Liên còn quá nhỏ, để hiểu và cảm nhận nỗi mất mát quá lớn này. Trước lúc đi công tác biệt phái sang giúp nước bạn Lào, từ Hà Nội ông có về thăm gia đình mấy bữa và đó cũng là lần cuối cùng. Chúng tôi hiểu, đối với mỗi người con, hạnh phúc là khi sinh ra và lớn lên trong vòng tay ấm êm của cha mẹ. Nhưng vì chiến tranh, vì độc lập tự do của tổ quốc, vì nhiệm vụ quốc tế, nhiều người con đã trải qua nhiều mất mát hy sinh, trong đó có gia đình anh Hoàng Văn Nhiên, Hoàng Văn Liên. Chúng tôi càng hiểu hơn, sự hy sinh anh dũng của cha các anh và tấm gương về người mẹ thủy chung, trung hậu, đảm đang dành trọn cả cuộc đời vì con… luôn là điểm tựa vững chắc tinh thần cho các con: Phó Bí thư Đảng ủy khối cơ quan tỉnh Nghệ An, Hoàng Văn Nhiên; và Trung tá, Đội trưởng Đội an ninh, công an huyện Đô Lương, Hoàng Văn Liên vững bước vượt qua bao thử thách, khó khăn trong công tác và cuộc sống, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao phó.
Về Tân Sơn gặp lại đồng đội cũ chỉ vỏn vẹn trong một buổi. Những tâm sự hàn huyên chưa cạn mà đã đến lúc phải xa nhau. Trước lúc chia tay, chị Nguyễn Thị Hồng Thân, nguyên Đại đội trưởng XK 326 trao quà tới các gia đình thân nhân liệt sỹ, tặng tập thể Hội CTNXP xã và các anh, các chị CTNXP nhiệm kỳ I (1965-1967) kỷ niệm 53 năm ngày đồng đội gặp lại nhau.
Chúng tôi được biết số tiền tặng này chị Thân tiết kiệm tích góp nhiều năm từ lương hưu của chính mình. Nắm chặt tay nhau bịn rịn, lưu luyến hẹn ngày gặp lại./.
Bài, ảnh Hoàng Thái Hữu–Hưng Lộc ( 01249794755)
