HỌC ĐÀN GUITAR
Ngày đầu vào TNXP, ai thì không biết chứ riêng tôi cảm thấy tức tối khi không biết đàn. Cứ mỗi lần sinh hoạt tập thể là người nào biết đàn như một ngôi sao, ai cũng quí ai cũng trân trọng. Thế là phải học thôi, một lần về phép tôi đã năn nỉ ba tôi mua cho một cây đàn guitar. Các bạn có biết lúc đó mới giải phóng, cuộc sống rất khó khăn, cơm còn chưa có đủ ăn lấy tiền đâu mua, ba tôi vì thương tôi nên đã đi lại nhà một người bạn xin để lại một cây đàn cũ nhưng còn xài tốt chán. Khi lên Xuyên Mộc, tôi đã đi theo anh Phùng Hữu Thế xin học. Lúc đầu anh ấy đâu có chịu dạy vì tôi thuận tay trái, cầm đàn cứ ngược tay làm sao mà chỉ dạy được. Rồi anh Thế tuyên bố “mày không đổi tay cầm đàn thì tao không dạy nữa, chưa thấy thằng nào cầm đàn kỳ cục như mày, chưa hết mỗi tuần 1 ly café kinh tế mới, chịu không?”. Tôi vì thích quá nên ừ ngay. Thuận tay trái mà cầm đàn tay mặt thật là gian nan, nhưng cố mãi thì cũng được thôi. Đầu ngón tay của bàn tay trái lúc đầu đau riết rồi chai dần, mới 2 tháng tôi đã đệm được những bài đơn giản, tôi vui lắm, vậy là tôi biết đàn guitar rồi các bạn ơi!
HÚT THUỐC LÀO
Đối với người ghiền thuốc lá như tôi, số lương nhu yếu phẩm tiêu chuẩn hàng tháng chẳng thấm vào đâu, dù đó toàn những loại xịn mà trước 75 không mơ thấy được như PRESIDENT,COTAB …Rồi tiêu chuẩn ấy cũng cạn dần, có anh em đã mua đở thuốc củi (cũng là thuốc lá điếu nhưng bó thành từng bó 40 điếu như bó củi), nhưng nó khét và lạt nhách, hút vào ho thê thảm. 1 lần ra khu kinh tế mới Thạnh Sơn, thấy các bác thợ rừng đem theo 1 ống tre đổ nước vào rồi nhét thuốc vào đốt, hít vào nghe ro ro, chúng tôi hỏi thì mới biết đó là hút thuốc lào (Thú thiệt lúc đầu chúng tôi cứ tưởng họ đang hút thuốc phiện). Chúng tôi xin hút thử, ồ nó đã làm sao! Nhưng cũng có thằng hút vào rồi thử ém khói như thuốc lá, tức thì té bật ngữa, nằm 1 lát ngồi dậy nói “ngon …”. Thấy cũng rẻ tiền và dụng cụ cũng dể kiếm và dể làm, chúng tôi chuyển qua hút thuốc lào. Phải công nhận 1 điều, sáng sớm ngủ dậy mà chưa đánh răng súc miệng, hút vào 1 hơi thuốc lào tự nhiên tỉnh hẳn. Từ đó, không biết ai đó học được 2 câu thơ làm cho những người hút thuốc lào như tôi cảm thấy vui ra:
HÚT THUỐC LÀO NÂNG CAO SĨ DIỆN
THƠM MỒM BỔ PHỔI DIỆT TRÙNG LAO
Tôi cảm thấy hứng khởi nên chế thêm 2 câu:
TAY ĐÁNH DIÊM NHƯ QUAN CÔNG MÚA KIẾM
KHÓI MỊT MÙ NHƯ TÀO THÁO ĐỨNG TRƯỚC BA QUÂN
THUỐC TRỊ BÁ BỆNH
Thời 75 mới giải phóng thống nhất đất nước, vấn đề thuốc trị bệnh phải nói thẳng là cực kỳ thiếu thốn, đối với chúng tôi, ngày đêm lao động vất vả dãi nắng dầm mưa, ai mà không bệnh này cũng bệnh kia, nổi bật là cảm nắng trúng nước nhức đầu…Trong đơn vị cũng có 1 y tá là chị Ba Diệu, ngoài những thứ bông băng thuốc đỏ, tủ thuốc gần như trống trơn. Nhưng có 1 điều lạ là bất cứ đứa nào lên khai bệnh, chị cũng tươi cười cấp duy nhất 1 loại thuốc nâu nâu bắt uống tại chỗ, rồi sau đó ai cũng khỏe ra hết hẳn. Không biết đó có phải là do chúng tôi còn trẻ sức đề kháng mạnh hay đó là loại thuốc thần dược nào đó. Tò mò tìm hiểu, rồi hỏi, rồi mới thấy dù bất cứ bệnh nào, chị Ba cũng cho 1 loại thuốc giống nhau, nó có tên là XUYÊN TÂM LIÊN. Công nhận chị rất khéo, nói theo thời đại bây giờ là chị dùng liệu pháp tâm lý, đứa nào bị bệnh chị cũng đều động viên và xoa dịu “uống thuốc đi cho mau hết, về ngủ một giấc thì khỏe ngay, thanh niên gì mà yếu xìu, đứa nào khai bệnh hoài là trốn lao động hư lắm”. Không biết do thuốc hay do lời động viên, nhưng đó đúng là thuốc trị bá bệnh cho chúng tôi!
LÁC ÔI LÀ LÁC!
Ở đơn vị chúng tôi thời đó cứ 10 người nam là hết 8 bị lác[i], nó là loại bệnh xuất hiện ở vùng kín hay vùng nhạy cảm. Nguyên nhân chính là do ở dơ và ẩm ướt, nó tạo nên những khoanh tròn nhầy, sau đó lan rộng ra làm ngứa không chịu nổi, ác một cái là càng ngứa càng gãi vết lở càng lan rộng chứ không hết. Môi trường lao động của chúng tôi đa phần là ở trong rừng, thời tiết thì làm sao biết trước, đang trời nắng mồ hôi đổ nhễ nhại trời lại bất ngờ mưa to, đứa nào cũng ướt nhẹp từ ngoài vô trong. Khi nắng lên lại làm tiếp cho đạt chỉ tiêu, chiều về có khi mệt quá để nguyên bộ đồ ăn cơm xong là ngủ luôn. Cứ thế làm sao không bị lác, có đứa về thành phố nghe người ta bày mua 1 loại thuốc tên Bộ Lư, đem lên xức thì thấy có lý dù xức vào thì rát ơi là rát, nhưng rồi cũng bị lại. Vô tình bữa nọ có thằng khi hút thuốc lào bị say ngã té, nước trong ống đổ ra đầy quần hôi không chịu nổi, nhưng vô tình thằng đó mấy ngày sau lại mừng rỡ la lên “tao bớt lác rồi, nhờ cái nước hôi hám đó tụi bây, làm thử giống tao đi”. Hết đứa này rồi đứa kia thử, cứ bịt mũi lấy tay không thoa thuốc lên chỗ bị lác. Tôi thì không bị nhưng khi hỏi thì thằng nào cũng nói là hiệu quả hết chỗ nói. Từ đó, mổi lần cầm ống lên để hút thuốc lào đều phải đổ nước vào vì bao nhiêu nước tụi bạn đã đổ hết ra để xức lác.
TRÀ RỂ TRANH VÀ HÀ THỦ Ô
Lúc đầu, cắt tranh để đan thành tấm lợp nhà, chúng tôi chỉ từ mặt đất lên khoảng 2 tấc mới cắt, phần gốc không để ý đến. Sau đó, để có mặt bằng làm doanh trại và đường đi, lãnh đạo chỉ thị đào cả gốc tranh vì có cắt sát gốc đi nữa thì nó sẽ vẫn mọc trở lại. Thế thì đào, rễ của cỏ tranh rất nhiều, nếu đào mà bỏ sót thì không đước, vậy là rễ chúng tôi đào lên, lúc đầu gom lại từng đống rồi đốt. Một số người dân trong vùng đi ngang thấy như vậy nên nói “tụi bây phí của, cái rễ này nấu nước uống thì mát lắm, nếu không xài thì cho tao “. Nghe có lý, anh Văn thiện Hữu (anh nuôi) nấu thử rồi khi nguội anh em cùng nhau uống, đúng là ngon. từ đó thay vì uống nước chín thì nay đổi qua uống loại nước này nếu ai muốn ngon hơn thì thêm chút đường. Ngoài ra, trong đám cỏ tranh, còn 1 loại thuốc quí mà ít ai biết, đó là HÀ THỦ Ô. Loại này, cả củ rễ, dây và lá đều là thuốc quí (về sau này mới biết). Dây và lá thì phơi khô, còn củ rễ thì đào lên xắt lát cũng phơi khô, nấu nước uống thì hơi đắng, màu thì giống nước trà, uống vào làm trong người khỏe khoắn mát gan đở nhức đầu. Cần nói thêm 1 chút về vấn đề đào củ rễ, lúc đầu chúng tôi cứ lấy cuốc và dao, nhưng những bác thợ rừng cười và chỉ dẫn “nói về vị thuốc, phải nhớ mộc kỵ kim, tức là đào nó không được dùng cái gì bằng kim loại, mà phải dùng tre vót nhọn hoặc cây, đào như thế mới giữ được vị thuốc, đào như tụi bây thì còn đâu chất bổ dưởng. Hèn chi, khi chúng tôi đào lên, củ rễ đổi màu qua xám xịt không trắng trẻo như ban đầu. Nhưng cũng từ lúc uống giải khát bằng loại nước nấu với rễ tranh, hay hà thủ ô, ai cũng đi tiểu đêm 2 – 3 lần rất khó chịu, mất giấc ngủ, và riêng đối với những người nam thì lại xảy ra 1 chuyện vô cùng phiền phức, …thôi vì lý do tế nhị tôi không nói ra đâu, xấu hổ lắm!
NHỮNG TRÒ NGHỊCH NGỢM, KỂ CHUYỆN TIẾU LÂM
Thời ấy chúng tôi là những người còn rất trẻ nên ngoài những giờ lao động hay họp hành, không thiếu những trò nghịch ngợm hay kể chuyện tiếu lâm đùa vui. Đồng ý là có bạn không thích, nhưng đa số là hòa đồng coi như vui vẻ quên nổi buồn xa gia đình.
1/ Trong đơn vị, có 1 anh khi ngủ thì ngáy vang trời không ai chịu nổi, cộng với lối ngủ kỳ cục chuyên gác chân lên người khác, thậm chí có bửa leo cả lên người nằm kế bên. Tức vì mất ngủ, và cả tức vì hay cãi là không có như thế như thế …Chúng tôi nghĩ ra trò đùa độc đáo, lấy thanh tre quẹt phân trét lên mũi, đồng thời lột 1 trái chuối nhét vào quần. Nữa đêm anh ta trở mình, khi nghe mùi lạ ở mũi và rờ ở dưới thấy cái gì tròn tròn dài dài, anh ta hết hồn, vừa quê vừa sợ bạn cười nên thức luôn tới sáng và nằm im không dám lăn lộn tùm lum. Làm vài lần anh ấy cũng biết là ai đã phá mình, nhưng với tính hiền lành, rồi cũng không giận hờn gì.
2/ Có 1 bạn sau khi về phép lên, ngồi đâu cũng thở dài và nhìn xa xăm. Tôi lân la hỏi, thì ra anh ấy đang yêu thầm 1 cô gái nhà đối diện mới vừa dọn về, anh ấy nói “cô ấy xinh lắm, tao về phép mấy ngày mà không gặp được, nàng cứ ngồi trên ban công lầu 1 mà đàn, tao cứ ở dưới nhìn lên, tức muốn chết”. Tôi cười “tao nghe nói mày mồm mép lắm mà, không cưa được mới lạ”, anh ấy nói “cưa gái là sở trường của tao, với điều kiện là cho tao gặp mặt thì 10 cô cũng chết với tao”. Tôi liền kề tai nói nhỏ “để tao bày cho mày làm bùa yêu”, anh ta mắt sáng rỡ đồng ý ngay. Tôi liền tằng hắng bắt đầu nói:
Vào 1 đêm không trăng không sao, nói chung là tối hù, mày leo rào vào 1 cái nghĩa địa, nhớ đừng đi cửa chính vì sẽ không hiệu nghiệm. Sau đó mày tìm cho được cái mã làm bằng đá ong xưa, lấy búa đục 1 cục vuông vức khoảng 1 tấc, lấy giấy hồng điều gói kín leo rào trở ra. Về đến nhà, mày leo lên giường đật cục đá vào ngực và nhắm mắt nhớ đến nàng, khoảng 3 giờ sau, thì mày ….
Kể đến đây, tôi giả bộ ngập ngừng, anh ta hỏi tới “rồi sao, tao sốt ruột quá“, tôi cười “thì …mày…lấy cục đá đi ra cửa chọi vô con nhỏ đó”, “trời đất mày xúi dại tao, chọi cho nó qua nhà tao chửi hả, bùa yêu gì mà kỳ cục”, tôi mới giải thích “tại mày nói chỉ cần gặp mặt là mày cua 10 cô cũng được mà”. Ngay tức thì, 1 chiếc dép râu bay về phía tôi kèm theo tiếng nghiến răng “đồ quỉ sứ ôn hoàng hột vịt lộn, mày gạt tao, ngày mai vô rừng tao xử mày”.
3/ Lâu lâu, anh Hữu nhà bếp cải thiện cho chúng tôi ăn cá, dù chiên hay kho thì cũng là bửa ăn tuyệt vời của chúng tôi. Nhưng cũng từ đó lại phát sinh 1 chuyện vui. Trong đơn vị có 1 anh rất thích ăn cá nhưng không chịu lừa xương kỷ nên thường xuyên bị mắc cổ. Tôi liền kể cho anh ấy nghe lời của mẹ tôi dạy hồi nhỏ (có chế thêm) “mẹ tao nói nếu bị mắc xương thì đi kiếm người đẻ ngược mà vuốt sẽ hết ngay, nam thì nữ vuốt và ngược lại”. Anh ta tin sái cổ, tới ngày nọ, anh ta bị mắc xương cá, khạc nhổ tùm lum rồi ho làm đủ kiểu vẫn không hết, nhớ chuyện tôi kể anh ta chạy ngay qua sam nữ nói to “ở đây có ai đẻ ngược không giúp tui với”. Ác một nổi, phụ nữ lại kỵ với từ đẻ ngược, nên các bạn nữ đồng thanh la lớn “ông nào vô duyên vậy Trời”, chưa hết, chị Cúc gà (Lương thị Cúc) A phó chạy ra quạt cho anh ta “đi về ngay, ai cho qua sam nữ nói tầm bậy tầm bạ, tui báo cho anh Bảy Dũng bây giờ“, hậu quả là anh ta chạy một mạch về thở hào hển. Tôi lúc đó chỉ biết cười và nói “tôi xin lổi, uông miếng nước hà thủ ô cho khỏe”. Vừa chạy về mệt anh ta uống 1 hơi hết ca nước nên ho sặc sụa, đột nhiên miếng xương văng ra, tôi chỉ liền “thấy chưa, nhờ tôi đó”, lời cám ơn chưa thấy, tôi bị ngay 1 cái cốc vào đầu của anh Bảy Dũng kèm câu ra lệnh “lên Ban chỉ huy gặp tôi, ông tướng đùa quá trớn nghe“.
MC BẤT ĐẮC DĨ!
Tôi viết MC cho các bạn dễ hiểu, chứ hồi đó chỉ gọi là quản trò hay hoạt náo viên mà thôi. Chắc có lẽ Ban chỉ huy thấy tôi hay đùa và nghịch ngợm nên mỗi lần lửa trại cuối tuần đều cử tôi ra làm quản trò thay phiên với Bảy Khá. Thật tình là hồi còn đi học phổ thông, tôi là lớp phó văn nghệ nên khi được phân công tôi ừ ngay. Đầu tiên là giới thiệu Ban chỉ huy lên nhắc nhở và động viên anh em, kế đến là hát tập thể, từ Nối vòng tay lớn đến Giải phóng miền nam …rồi đến trò chơi nhảy múa Sol đố mì la fa sol …Để tạo không khí mới lạ, tôi tự nghĩ ra cách giới thiệu các bài hát các bạn đơn ca cho vui vui, thế mà hay, các bạn cười rần trời và không khí tự nhiên sôi nổi hẵn lên. Nhưng nói ra các bạn đừng cười, anh Bảy và anh Mười cũng la chằng chằng tôi hoài vì có khi hơi lố. Thôi thì thí dụ vài lời giới thiệu mang ấn tượng nhất:
1/ Kính thưa các đồng chí, trước mặt tôi là đồng bào, sau lưng tôi là đồng ruộng, bên trái tôi là đồng xu, bên phải tôi là đồng tiền, trên tay tôi là cái đồng hồ. Mặc dầu như mặt mỡ, dù rằng như dù sọc, nội dung tương đương nội nắp, tưởng tượng như tưởng voi, 1 bài ca như ngàn lời nói, nắng chói lói làm lung linh mây trời, sau đây là bài Hà Nội niềm tin yêu hy vọng …
2/ Tiên đoán thời tiết cho tàu chạy ven biển, biển êm sóng lặng, gió hiu hiu, thủy thủ buồn thiu, lưới cá cũng ỉu xìu. Nhưng bất ngờ có cơn gió lớn, tàu lắc lư, thuyền trưởng trầm tư, mây đen lừ đừ, sau đây là bài Bão nổi lên rồi …
3/ Kìa, 1 ca sĩ từng nổi lên khi phòng trà chuẩn bị đóng cửa, anh ấy có 1 giọng ca từng làm mưa làm gió ở rừng chiến khu Đ đang chuẩn bị lên nhưng đã xuống, từng làm bao nhiêu khán giả ra về không còn dép, đó là 1 giọng ca thật là truyền …nhiễm và oanh …tạc, từng đoạt nhiều giải thưởng khi ca chung vối hội câm điếc, từng được mời vào ngành công an để tra tấn tội phạm, và đây anh ấy đang từ từ bò lên sân khấu, xin những người kiên cường còn ở lại tại đây cho tràng pháo tay …
4/ Các đồng chí đã biết bơi chưa, tui cũng chưa, nhưng luôn mơ ước một ngày nào đó về Long an vẩy vùng trên dòng sông có biết bao chiến tích oai hùng, đó là nội dung bài hát tui muốn gởi đến các đồng chí sau đây, Vàm cỏ đông, xin các đồng chí cho tràng pháo tay để tui hăng hái cất tiếng ca.
CÚ LÀM BÀN LỊCH SỬ
C1 Chúng tôi lên Xuyên Mộc 1 thời gian thì C2 áo xanh cũng chuyển lên. 2 doanh trại nằm đối diện nhau, hàng ngày chúng tôi cùng lên rừng đốn cây đốn tre chặt mây và cả những sinh hoạt tập thể. Trong đó ngoài văn nghệ cuối tuần, 2 môn thể thao được yêu thích là bóng chuyền và bóng đá. Thắng thua của chúng tôi không quan trọng, mà là vui khỏe mà là hòa đồng với nhau. Thời gian đó, tôi nhớ nhất về 1 trận bóng đá mà tôi vinh dự được vào sân trong …10 phút cuối (các bạn đừng cười vì tôi muôn đời làm dự bị). Có thể tên các cầu thủ 2 C lúc đó tôi không còn nhớ chính xác lắm, mong các bạn thông cảm nếu có gì sai sót, nhưng mạn phép được tường thuật lại đại khái như sau:
…2 đội bóng C1 và C2 đang từ từ bước chân không, ra sân đất lồi lõm. Bên C 1 gồm 5 cầu thủ, với trang phục ở trần quần đùi, Đình Hùng –A xỉn – King kong- Tài vịt – Phước ròm, dự bị gồm Hữu Thế – Bảy Khá- Việt Sơn. Bên C2 trang phục quần đùi áo thun 3 lổ, gồm Anh Triều – Minh Cảnh – Xuân Dũng – Viết Thu –Tí Đô, dự bị Hòa lác – Cả Hoàng – Hữu Phước. 2 đội đều là bạn bè nên tự phân xử không có trọng tài, không bên nào có thủ môn (vì ai cũng đòi lên đá không chịu làm thủ môn). Trận đấu bắt đầu thật sôi nổi, 2 bên đều vờn banh qua lại, thời gian thì cứ trôi qua mà chẳng ai đá được đường bóng nào về gôn đối thủ. Bất ngờ vào phút 30, sau 1 hồi dẩn bóng chạy qua chạy lại, cầu thủ Xuân dũng của C2 đã đá 1 quả thật mạnh từ xa, không cầu thủ C1 nào về kịp vì đang đứng thở, bóng lăn vào gôn nhẹ nhàng như cung đàn trên sông lạnh. Sau 10 phút giải lao uống trà hà thủ ô, 2 đội bước vào hiệp 2. Trong lúc các cầu thủ C 2 chưa ổn định đội hình, A xỉn của C1 đã tranh thủ dẩn bóng chạy thẳng về gôn đối thủ, 1 cú xủi nhẹ nhàng, bóng đã nằm ra sau lưng 2 tảng đá làm cột của C2, 1 đều. Trận đấu trở nên căng thẳng hơn khi anh Bảy Phương –C trưởng C2 – gào to “đội nào thắng sẽ được 4 hộp sữa, 5 gói PRESIDENT “, anh Bảy Dũng không chịu thua “anh thưởng thêm 1 chầu cà phê kinh tế mới “. Các cầu thủ như có thêm sinh lực, lao vào tranh cướp bóng quyết liệt. Phút 20 hiệp 2, đột nhiên A xỉn C1 lọt chân vô 1 cái lỗ té trặc chân, tôi tranh thủ đòi vào thay, anh Bảy Dũng nói “ừ, em vào đi, mấy đứa khác chịu khó nhường nghe, nó muôn đời làm dự bị, hôm nay cho nó đá thử “. Sau 1 phút khởi động, tôi vào sân trong tiếng …cười rần của anh em đứng coi. Chạy vòng vòng mệt muốn đứt hơi mà không ai chịu đưa bóng, đột nhiên tôi thấy Viết Thu C2 đang dẩn bóng từ dưới đi lên (mệt quá dẩn bóng đi chứ chạy hết nổi), tôi xáp vô thật nhanh (vì mới vào nên còn sức) cướp bóng,đá hoài mà bóng vẫn không nhúc nhích (vì lọt vô 1 cái lỗ), tức quá, tôi xoay người lại giật gót, quả bóng bay lên và lăn vào gôn ngon lành đúng lúc hết giờ thi đấu. C2 thì tức tối, C1 thì la vang trời “thắng rồi, hai một rồi, hoan hô Tư Sơn”. Anh em thì ôm và công kênh tôi lên, anh Bảy thì vổ vai “giỏi lắm, không phụ lòng tin của anh “. Nói thật lòng, tôi biết đá gì đâu, chắc có lẽ hên thôi, đúng là cú làm bàn lịch sử của 1 cầu thủ trên trời rơi xuống! (các bạn biết không,đánh đổi bàn thắng lịch sử là gót chân rách miếng da, máu chảy tùm lum, chân đi cà nhắc 3 ngày 2 đêm)
Đến đây, chắc có lẽ cũng chấm dứt được rồi, nếu có bạn nào còn nhớ gì đó kể tiếp cho anh em C1 nghe với. Có thể trong bài có những chi tiết tôi kể không đủ và chính xác lắm, thông cảm nghe vì tuổi đã lớn, chuyện xưa nhớ lại chắc chắn có cái sai, bạn nào nhớ kỷ và đúng hơn thì bổ sung. Kỷ niệm thì bao la, bộ nhớ thì giới hạn, chân thành cảm ơn các bạn cùng đồng hành.
TÁC GIẢ: TRẦN VIỆT SƠN
CỰU TNXP ÁO XANH C1 -75
[i] Hắc lào (còn gọi là lác) là từ dân gian được sử dụng để chỉ bệnh ngoài da do vi nấm gây nên. Tác nhân gây bệnh thuộc nhóm Dermatophytes và thường gặp nhất là hai loại: trychophyton và epidermophyton. Đây là một bệnh da phổ biến. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, gặp nhiều ở tuổi thanh thiếu niên và trung niên, nam nhiều hơn nữ.
