Từng tình nguyện viết đơn tham gia mở đường góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, những cựu TNXP trên địa bàn tỉnh Lai Châu khi hòa bình lập lại, trở về với đời thường vẫn không ngừng nỗ lực cống hiến cho quê hương, đất nước.
“Tim có ngừng đập nhưng đường vẫn phải thông”
Theo số liệu thống kê của Hội Cựu TNXP tỉnh, hiện nay Lai Châu có 634 cựu TNXP tham gia sinh hoạt ở 47 chi hội cấp xã thuộc 8 hội cấp huyện. Trong đó, hầu hết các cựu TNXP tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước với nhiệm vụ mở đường để vận chuyển lương thực, lực lượng, vũ khí tiếp tế cho chiến trường miền Nam. Những ngày này, khi cả nước đang hướng tới kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam thống nhất Đất nước (30/4/1975-30/4/2025), những cựu TNXP bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm về một thời gian khổ nhưng rất đỗi tự hào.
Bà Phan Thị Đường, cựu TNXP ở Tổ 10 (phường Tân Phong, thành phố Lai Châu) sinh ra và lớn lên tại huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Năm 1972 nghe theo lời phát động tổng động viên của Trung ương Đoàn, bà tình nguyện viết đơn tham gia Đội TNXP chống Mỹ cứu nước tập trung của tỉnh Hà Tĩnh. Lúc đó bà thuộc Tiểu đội 7, Đại đội 551, Tổng đội 55, P18 làm nhiệm vụ mở đường, lấp hố bom. Tiểu đội bà tham gia bảo đảm giao thông trên đường 1A, 15A, 15B. Trong đó có Ngã 3 Đồng Lộc[1]. Đây là đoạn đường quan trọng nằm trên tuyến đường huyết mạch vận chuyển lực lượng, hàng hóa tiếp tế cho chiến trường miền Nam. Mỹ xác định được điều đó nên thường xuyên ném bom, khu vực này được ví như “chảo lửa” lúc bấy giờ.
“TNXP chúng tôi lúc đó đều mới 18-20 tuổi còn rất trẻ, hầu hết là nữ. Khi làm nhiệm vụ ở cung đường ác liệt nhất, đứng trước tình thế hiểm nguy lúc nào cũng có bom đạn, sự sống và cái chết mong manh, chúng tôi không hề run sợ. Chúng tôi lúc nào cũng vững niềm tin, xác định hết lòng vì Tổ quốc với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, kể cả phải hy sinh cũng không chùn bước. Chính vì vậy, dứt bom là chúng tôi lại bắt tay vào công việc không kể ngày hay đêm, không quản mưa hay nắng, kiên cường bám đường, đảm bảo giao thông thông suốt” – bà Đường kể.
Các cựu TNXP thành phố Lai Châu ôn lại những kỷ niệm thời còn tham gia mở đường.
Chung quyết tâm thông đường phục vụ chiến trường miền Nam với tinh thần “Tim có ngừng đập nhưng đường vẫn phải thông”, ông Đào Văn Minh (ảnh trên, giữa) ở tổ 10 (phường Tân Phong, thành phố Lai Châu) nhớ như in quãng thời gian “phá đá mở đường” trên tuyến đường 22 đi qua các khu vực: Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh (tỉnh Hà Tĩnh). Địa hình hiểm trở, núi cheo leo, dụng cụ thô sơ chỉ là cuốc, xẻng, xà beng, những TNXP phải dùng sức mình là chính để mở đường, lấp hố bom; thậm chí đường vừa làm xong bom dội xuống lại phải làm lại. Có những đoạn đường khó, xe nặng không thể qua, TNXP phải vận chuyển hàng xuống để xe đi qua rồi lại vận chuyển hàng lên xe. Công việc cứ liên tục như vậy, mồ hôi rơi, máu đổ, nhiều TNXP đã ngã xuống, mãi mãi không về.
Ông Minh ánh mắt xa xăm nhớ lại: “Thời điểm năm 1972 khốc liệt nhất có những ngày bom rơi liên tục chúng tôi phải ở trong hầm ẩn nấp không thể ra ngoài. Tôi nhớ như in ngày 13/11/1972 khi tôi cùng hàng chục đồng chí làm nhiệm vụ ở Ngầm Cời (trên tuyến đường 22 đi qua xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) bị ném bom mà không kịp ẩn nấp rất nhiều đồng chí đã bị thương, hy sinh cũng có. Lúc đó, tôi bị gãy 2 xương sườn số 7, số 8 đưa vào viện điều trị một thời gian hồi phục lại tiếp tục quay trở lại làm nhiệm vụ, hướng đến ngày thống nhất đất nước”.
Cống hiến đến hơi thở cuối cùng
Trong câu chuyện của những cựu TNXP, lớp lớp thanh niên lúc bấy giờ đều tình nguyện viết đơn tham gia mở đường. Đó có thể là mở đường ở khu vực miền Bắc, miền Trung nhưng tất cả đều sẵn sàng là hậu phương vững chắc phục vụ cho chiến trường miền Nam, góp phần làm nên chiến thắng lịch sử. Bà Đỗ Thị Thìn, cựu TNXP ở thôn Tây Nguyên (xã Mường So, huyện Phong Thổ) nói: tháng 5/1972, 19 tuổi tôi rời quê hương Thái Bình tham gia mở đường, lấp hố bom tại tỉnh Quảng Bình ở các tuyến đường 12, 14, 15… Thời đó, muỗi cắn, bị sốt rét phải nằm điều trị rồi hàng ngày bom như rải thảm chúng tôi vẫn luôn lạc quan, yêu đời, hết lòng với công việc, một lòng hướng về Tổ quốc, vì độc lập, tự do cho dân tộc”.
Góp sức làm nên thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, viết nên lịch sử hào hùng của dân tộc, những cựu TNXP khi hòa bình lập lại trở về Lai Châu sinh sống vẫn không ngừng cống hiến công sức. Cựu TNXP tâm niệm, sẽ cống hiến đến hơi thở cuối cùng nên dù tuổi cao sức yếu nhưng vẫn luôn là tấm gương sáng trong gia đình, xã hội; động viên, giáo dục con cháu, vận động hội viên, nhân dân chấp hành nghiêm các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tránh xa các tệ nạn xã hội, tham gia đảm bảo quốc phòng, an ninh, bảo vệ biên giới.
Ông Lưu Quang Vinh – Phó Chủ tịch Hội Cựu TNXP tỉnh – cho biết, trên mặt trận phát triển kinh tế, cựu TNXP góp sức thông qua việc buôn bán nhỏ, mở quán ăn sáng, trồng trọt, chăn nuôi gia súc gia cầm, nuôi cá, chế biến chè khô… cùng các con cháu nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình. Không dừng lại ở đó, các cựu TNXP tích cực tham gia phong trào vì nghĩa tình đồng đội, giúp đỡ những đồng đội có hoàn cảnh khó khăn. Chỉ tính riêng trong năm 2024, Hội Cựu TNXP các cấp trong tỉnh đã trao 347 phần quà trị giá gần 160 triệu đồng cho các gia đình cựu TNXP có hoàn cảnh khó khăn. Nhiều cựu TNXP còn tham gia vào hệ thống chính trị cơ sở, làm bí thư chi bộ, tổ trưởng tổ dân phố, Trưởng ban công tác mặt trận, đại biểu HĐND…
Những đóng góp của các cựu TNXP qua thời gian là minh chứng cho tình yêu Tổ quốc luôn vẹn nguyên. Tin tưởng, đây sẽ là nguồn truyền cảm hứng vô tận giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về lịch sử hào hùng của dân tộc để luôn tự hào, hun đúc tình yêu Tổ quốc, nỗ lực cố gắng vươn lên, trở thành những công dân tốt, đóng góp vào sự phát triển của quê hương, đất nước.
Thanh Hoa, Đào Văn Minh
[1] Ngã ba Đồng Lộc nằm trên đường mòn Hồ Chí Minh xuyên qua dãy Trường Sơn ở tỉnh Hà Tĩnh, là giao điểm của Quốc lộ 15A và Tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh, thuộc địa phận thị trấn Đồng Lộc, huyện Can Lộc.
