Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng, Chính phủ, luôn dành nhiều tình yêu thương, sự quan tâm, chăm sóc nhất đối với các thương binh, gia đình liệt sỹ và người có công.
Cũng chính bởi sự quan tâm ấy, ngày 10/7/1947, Bộ Thương binh – Cựu binh được thành lập, đảm nhiệm công tác thương binh, liệt sỹ và Bộ trưởng là Bác sĩ Vũ Đình Tụng (1895-1973).
Người trí thức công giáo yêu nước
Trước khi được Đảng, Chính phủ, Bác Hồ tín nhiệm bầu làm Bộ trưởng, Vũ Đình Tụng là một bác sĩ Y khoa, một trí thức tài năng và yêu nước. Ông sinh năm 1895, quê làng Trình Xuyên, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.
Chàng trai xứ Thành Nam ngay từ nhỏ đã học giỏi và có chí khí hơn người. Lên Hà thành, Vũ Đình Tụng theo học tại Trường Bưởi rồi sau đó là sinh viên của Trường Cao đẳng Y khoa Đông Dương.
Ra trường, cậu sinh viên y khoa giỏi giang nhanh chóng chứng minh được khả năng của mình. Rất nhanh, bác sĩ Vũ Đình Tụng được cất nhắc làm Giám đốc dưỡng đường và Trưởng khoa giải phẫu thuộc phân khoa hỗn hợp Y Dược rồi trở thành một trong những bác sĩ đầu ngành về ngoại khoa của y học Việt Nam…
Bác sĩ Vũ Đình Tụng còn được giới trong nghề kính trọng, biết tới khi là tác giả của nhiều chuyên đề y học có giá trị. Cũng bởi uy tín và khả năng nghề nghiệp, Vũ Đình Tụng trở thành hội viên Viện nghiên cứu nhân trắc học, cộng tác viên Học viện phẫu thuật và các tạp chí khoa học Pháp Việt… Năm 1944, ông là một trong những người sáng lập và Ủy viên Trung ương Tân Việt Nam hội (tiền thân Đảng Dân chủ Việt Nam).
Cách mạng tháng Tám thành công, mến mộ và cảm phục tấm lòng với giới trí thức nước nhà của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác sĩ Vũ Đình Tụng nguyện cống hiến trí lực của mình cho công cuộc kháng chiến kiến quốc, nhận lời mời của Hồ Chủ tịch vào cương vị Giám đốc Nha Y tế Bắc bộ kiêm Giám đốc Nha Y tế Trung ương, Hội trưởng Hội Hồng thập tự sau đó là Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam (1946 – 1973) rồi Bộ trưởng Bộ Thương binh – Cựu binh (1947-1959), Phó Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ hòa bình thế giới của Việt Nam, Ủy viên Ủy ban Liên lạc toàn quốc những người công giáo Việt Nam yêu Tổ quốc, yêu hòa bình.
Hành trình của bác sĩ Vũ Đình Tụng là hành trình của một người con đất Việt, một trí thức công giáo yêu nước biết nén lại cái tôi riêng cá nhân để hòa mình phụng sự lợi ích chung của đất nước, của dân tộc.
Người cha của hai liệt sỹ
Cuộc đời của người trí thức yêu nước Vũ Đình Tụng nhiều vẻ vang nhưng không ít những nỗi đau lặng thầm. Như một sự trớ trêu của số phận, vị Bộ trưởng đầu tiên của Bộ Thương Binh, người giàu tâm huyết cho công tác thương binh liệt sỹ, cũng là người cha của hai liệt sỹ.
Báo chí và tư liệu một thời đã nói nhiều tới một ca mổ được xem là đớn đau nhất trong cuộc đời cầm dao mổ của vị bác sĩ ngoại khoa nổi tiếng này. Đêm một ngày tháng Chạp của những ngày toàn quốc kháng chiến năm 1946, bác sĩ Vũ Đình Tụng như thường lệ, phải mổ và cưa gắp đạn, khâu vết thương cho hàng chục chiến sĩ vệ quốc quân từ khắp các mặt trận ở cả nội và ngoại thành chuyển về. Trong số những bệnh nhân của ông đêm hôm đó có một chiến sĩ tự vệ thành Hà còn rất trẻ. Anh bị thương do một đường đạn từ sau lưng, “phá ra phía trước, bể bụng ruột gan rối bời lòi ra”, gương mặt biến dạng khó nhận diện.
Trước đó, lo ngại ông trong khoảng thời gian ngắn phải căng sức nhiều lần trên bàn mổ, đồng nghiệp khuyên ông nên tạm nghỉ. Nhưng như một linh tính đặc biệt, ông cương quyết mổ ca mổ này bằng được. Khi khám cho bệnh nhân “vết thương nặng đau xé tung cả ruột”, nhìn thấy chiếc răng khểnh nhỏ quen thuộc trên gương mặt cậu chiến sĩ trẻ, vị bác sĩ đau đớn nhận ra bệnh nhân nặng ấy không ai khác là đứa con trai út bé bỏng ngày nào của ông. Nỗi đau khiến ông run rẩy, nhưng bản lĩnh của người bác sĩ ngoại khoa cầm dao mổ nhắc nhớ ông buộc phải kìm lòng. Cố nghiến răng, kìm mình để giữ bình tĩnh, bác sĩ Vũ Đình Tụng gắp mảnh đạn cuối cùng trên thân thể chiến sĩ Thành trước khi lảo đảo rời khỏi bàn mổ. Về sau, nhớ lại, bác sĩ Vũ Đình Tụng vẫn không quên cảm giác “thần kinh của ông căng lên một cách kinh khủng”…
Nhưng đáng buồn là dù đã mổ với tất cả gắng gượng và sức lực nhưng ca mổ của người cha cũng đã không giữ được người con ở lại bên mình. Vết thương quá nặng đã cướp đi của vị bác sĩ đứa con thứ 2. Nỗi đau chồng nỗi đau bởi trước đó, một người con trai khác của bác sĩ, là Vũ Đình Tín cũng đã hy sinh sau ngày tổng khởi nghĩa…
Vị Bộ trưởng được Hồ Chủ tịch gọi bằng Ngài
Sự nhiệt thành, hết tâm, hết sức, không nề hà của một người trí thức… Sự dốc tâm hết sức, không màng riêng tư của một công dân… trong con người vị bác sĩ, Bộ trưởng Vũ Đình Tụng… dường như đã tạo nên trong Hồ Chủ tịch những niềm cảm mến không giấu giếm dành cho người con đất Thành Nam này. Bác sĩ Vũ Đình Tụng có lẽ là một trong số không nhiều người được vị cha già dân tộc nhiều lần gửi thư riêng, những lá thư đầy xúc động cho thấy tình cảm đặc biệt mà Người dành cho gia đình bác sĩ.
Một điều rất đặc biệt nữa là có lần, trong một bức thư, Hồ Chủ tịch đã gọi bác sĩ Tụng là “ngài” – chừng đó đủ thấy sự trân trọng mà người đứng đầu đất nước dành cho người trí thức này lớn đến nhường nào. Đó là lá thư Hồ Chủ tịch gửi tới ông tháng 1/1947 – ngay sau khi được biết tin cả hai người con của bác sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc. Lá thư với những lời lẽ chứa chan ân tình:
“Gửi bác sĩ Vũ Ðình Tụng,
Thưa ngài,
Tôi được báo cáo rằng: Con giai ngài đã oanh liệt hy sinh cho Tổ quốc.
Ngài biết rằng tôi không có gia đình, cũng không có con cái. Nước Việt Nam là gia đình của tôi. Tất cả thanh niên Việt Nam là con cháu của tôi. Mất một thanh niên thì hình như tôi đứt một đoạn ruột.
Nhưng cháu và anh em thanh niên khác dũng cảm hy sinh để giữ gìn đất nước. Thế là họ đã làm rạng rỡ dân tộc, vẻ vang giống nòi. Họ chết cho Tổ quốc sống mãi; vật chất họ mất nhưng tinh thần họ vẫn luôn luôn sống với non sông Việt Nam.
Họ là con thảo của Ðức Chúa, họ đã thực hiện cái khẩu hiệu: Thượng đế và Tổ quốc. Những thanh niên đó là dân tộc anh hùng. Ðồng bào và Tổ quốc sẽ không bao giờ quên ơn họ.
Ngài đã đem món của quý báu nhất là con của mình, sẵn sàng hiến cho Tổ quốc. Từ đây chắc ngài sẽ thêm ra sức giúp việc kháng chiến để bảo vệ nước nhà thì linh hồn cháu ở trên trời cũng bằng lòng và sung sướng.
Tôi thay mặt Chính phủ cảm ơn ngài, và gửi ngài lời chào thân ái và quyết thắng”.
Bác sĩ Vũ Đình Tụng sau này kể lại: Bức thư đến với ông vào một chiều mưa phùn gió bấc, khi ông vừa xong một ca mổ. Bác sĩ Trần Duy Hưng – lúc bấy giờ là Thứ trưởng Bộ Nội vụ – là người trực tiếp chuyển tới tận tay ông bức thư. “Tôi ngỡ đây là một mệnh lệnh mới của Chính phủ, nhưng thật không ngờ, đây lại là một thư riêng của Người, hỏi thăm gia đình bé nhỏ của tôi” – bác sĩ Tụng nhớ lại.
“Đọc xong bức thư, tôi thấy bàng hoàng. Bác bận trăm công nghìn việc, thế mà Bác vẫn nghĩ đến tôi, một gia đình có cái tang đau lòng như hàng vạn gia đình khác” – bác sĩ Tụng rưng rưng.
Bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp, cứ mỗi năm đến ngày 27/7 – ngày Thương binh liệt sỹ, Bác Hồ lại gửi thư tới cụ Vũ Ðình Tụng. Năm 1949, Người lại gửi thêm một lá thứ riêng nữa tới bác sĩ Vũ Đình Tụng, lúc này đã là Bộ trưởng Bộ Thương binh – Cựu binh. Mặc dù Chủ tịch nước còn hơn cả Bộ trưởng Tụng 5 tuổi, nhưng Người vẫn kính trọng gọi Bộ trưởng bằng “cụ”.
Năm 1951, báo Nhân Dân, số 18, ngày 26/7, đã đăng Thư của Bác gửi cụ Vũ Ðình Tụng – lúc này đang là Bộ trưởng Bộ Thương binh – Cựu binh, trong đó có đoạn: “Nhân ngày Thương binh, tôi nhờ cụ biếu lại những anh em thương binh kiểu mẫu mấy bộ áo mà đồng bào đã biếu tôi. Anh em thương binh đã hy sinh một phần xương máu để giữ gìn Tổ quốc, bảo vệ đồng bào, đã tận trung với nước, tận hiếu với dân. Họ đã làm tròn nhiệm vụ, họ không đòi hỏi gì cả. Song đối với những người con trung hiếu ấy, Chính phủ và đồng bào phải báo đáp thế nào cho xứng đáng? …”
Ngày Thương binh liệt sỹ 27/7/1952, Bác lại có Thư tới cụ Bộ trưởng Vũ Đình Tụng, không quên chuyển lời thăm hỏi ân cần tới anh em thương binh và gia đình liệt sỹ và dành phần lớn nội dung bức thư để động viên anh em thương bệnh binh phấn đấu giữ vững phẩm chất người thương binh, bệnh binh.
“Tôi thấy nỗi đau thương và sự hy sinh của gia đình mình trở thành nhỏ bé trong cái tình thương mênh mông và sự hy sinh cao cả của Bác Hồ đối với cả dân tộc. Tôi tự nhủ mình sẽ phải làm tốt công việc để xứng đáng với sự hy sinh của các con và khỏi phụ lòng Bác. Sau đó, tôi theo Bác lên Việt Bắc – căn cứ của cách mạng Việt Nam. Từ một người thầy thuốc của xã hội cũ, một giáo dân ngoan đạo, tôi đã trở thành một người thầy thuốc tốt, một Bộ trưởng Bộ Thương binh Xã hội của nước Việt Nam mới” – bác sĩ Vũ Đình Tụng, một vị Bộ trưởng tận tâm, một người trí thức yêu nước, đã sống đúng như những gì ông đã nói, đã viết.
Hà An
Theo congluan.vn
