Trước thềm xuân mới, mai vàng lại khoe sắc khắp nơi. Những người trồng hoa kiểng thật khéo chăm bón để hoa mai không bao giờ gặp gió bão, làm đẹp thêm cho những ngày Tết…
Vậy nhưng có một…“cây” mai nay đã thọ ngoại bát tuần, trải bao sóng gió vẫn không nghiêng ngả. Bạn có ngạc nhiên không, khi “cây” mai đó là kỹ sư cao cấp Võ Khắc Mai, quê làng Mỹ Lộc (xã An Thủy, Lệ Thủy)! Tôi gọi anh là một “cây” vì chợt nhớ không ít người từng gọi các nhà văn nổi tiếng về một thể loại nào đó là “cây”; ví như: “Cụ Nguyễn Tuân là một “cây” bút ký khó ai sánh được!…” Chúng ta cũng từng biết trong lao động có người được tặng danh hiệu “cây sáng kiến”-loại danh hiệu không có bằng khen nhưng không dễ đạt đến!
Có thể nói Võ Khắc Mai là một con người như thế. Thân phụ anh là cụ Võ Khắc Triển (1883-1966), tiến sĩ (TS) cuối cùng của triều Nguyễn; một con đường ở TP. Đồng Hới vừa được mang tên cụ, nên nhiều người đã biết. Trong những người con của Cụ, Võ Khắc Mai là một trong số con cháu họ Võ đã nối tiếp truyền thống vẻ vang của gia tộc và quê hương một cách xuất sắc.
Vợ chồng Võ Khắc Mai bên tấm bia TS. (phục chế) có tên cụ Võ Khắc Triển dựng trước nhà thờ họ Võ Khắc tại Lệ Thủy (năm 1993).
Tôi và Võ Khắc Mai cùng “cảnh ngộ”, có khi từng chung một con đường; vậy mà đợi đến lúc cả hai lên lão mới có dịp trò chuyện cùng nhau. Anh chào đời mới được 6 tháng thì thân phụ chán cảnh làm quan xứ thuộc địa, về nghỉ hưu, nên anh chẳng được hưởng “lộc quan” ngày nào. Vậy mà bao phen anh lận đận, hết trượt đi du học, đến vào Đảng cũng 2-3 lần mới xong vì mang tiếng “con quan”, mặc dù thân phụ anh trong kháng chiến chống Pháp, theo đề nghị của Chủ tịch huyện Lệ Thủy Võ Thuần Nho, đã đảm nhận chức vụ Chủ tịch Mặt trận Liên Việt Lệ Thủy và sau đó được mời ra Hà Nội cộng tác với Viện Văn học Việt Nam.
Anh hơn tôi 2 tuổi, nhưng năm 1964 mới tốt nghiệp Trường đại học Bách khoa. Anh vào đại học muộn do tuổi thơ “loanh quanh” với các trường phổ thông khi Quảng Bình bị thực dân Pháp tái chiếm. Tuy vào đại học muộn, nhưng suốt từ cấp tiểu học, anh luôn là học sinh giỏi, nên ra trường, đến đâu anh cũng chứng tỏ khả năng vượt trội của mình, được chọn cử đến những “điểm nóng”, xử lý những vấn đề kỹ thuật khó khăn.
Cuối năm 1964, sau khi tốt nghiệp, anh lên vùng núi làm tổ trưởng tổ khảo sát công trường 113 mở đường từ Yên Bái đi Lào Cai. Tiễn con lên đường, cụ Võ Khắc Triển lúc đó đã hơn 80 tuổi, chỉ có chiếc bánh bao cho anh ăn khi đói lòng, nhưng lời bố dặn dò thì suốt đời anh noi theo: “Con phải sống sao cho trên mến, dưới yêu, không luồn cúi bợ đỡ cấp trên và chèn ép, quát nạt cấp dưới. Nhà nước giao cho công việc gì dù lớn, dù nhỏ, cũng là để làm việc cho dân cho nước, đừng lấy đó làm cửa quyền”.
Hoàn thành công trình ở Yên Bái, rồi tìm đường tránh đèo Lũng Lô, với thành tích 3 năm liền là chiến sĩ thi đua, đúng vào dịp Tết Mậu Thân-1968, khi đồng bào cả nước náo nức nghe thơ chúc Tết của Bác Hồ: “Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua/Thắng trận tin vui khắp nước nhà…” thì anh được Bộ điều vào “Ban 67”-đơn vị đặc biệt phụ trách vùng tuyến lửa vừa thành lập…
Từ đó cho đến ngày Mỹ ngừng ném bom miền Bắc, với cương vị chủ chốt của Phòng Kỹ thuật, anh liên tục được cử đến giải quyết những “điểm nóng” tại hai tuyến vượt Trường Sơn trọng yếu là đường 20, đường 12A và đã không biết bao lần suýt chết vì bom đạn và bệnh sốt rét. Trước thềm xuân Kỷ Dậu-1969, trong khi Mỹ hạn chế ném bom miền Bắc nhưng tập trung đánh phá ác liệt các cửa khẩu đường 20 và đường 12A, dù anh đang bị sốt rét rất nặng, công trình sư Phan Trầm (Trưởng ban 67) đã tin cậy giao anh phải tìm cho được đường tránh đèo Mụ Giạ.
Anh đã chống gậy lên đường, có hai tiểu đội công binh và y sĩ mang thuốc đi theo và anh đã tìm được đường tránh Phou-toóc-vu cách đèo Mụ Giạ 1km… Giữa 2 cơn sốt trong những ngày giáp Tết rét mướt trên đỉnh Trường Sơn, chàng kỹ sư 32 tuổi say mê tìm đường mới, quên cả chuyện tìm… nàng dâu cho người mẹ già đang mỏi mắt trông đợi ở quê nhà nhưng hồn thơ vẫn dâng tràn: “Có phải nơi đây gọi Cổng Trời/Sáng đầy sương núi tựa trùng khơi/Giăng Màn một dải in tranh vẽ/Đất nước ta sao đẹp tuyệt vời…”.
Nhưng như một câu ca dân gian “Hoa đến thì, hoa phải nở”, chàng kỹ sư sau bao năm lăn lộn trên tuyến lửa Quảng Bình rồi cũng đến lúc lọt vào “mắt xanh” người đẹp quê Xuân Ninh. Nàng từng là chiến sĩ thanh niên xung phong đại đội 737, từng tham gia trận chiến đấu bi tráng cùng cả nghìn người dân hai xã Hạ Trạch, Bắc Trạch cứu chữa đoạn ngầm bờ Nam sông Gianh cho đoàn tên lửa SAM đi vào Vĩnh Linh; sau đó được đi học trở thành y tá. Một ngày xuân đầu năm 1970, khi Quảng Bình tạm vắng tiếng bom, chàng kỹ sư đến chữa vết thương ở chân tại Bệnh viện 24 thuộc Ban 67 thì gặp nàng. Thế là nên duyên!…
Con cháu gặp mặt tại nhà thờ họ Võ Khắc (Lệ Thủy), trong dịp ngày giỗ TS. Võ Khắc Triển (người đứng giữa thắt cà vạt đỏ là kỹ sư Võ Khắc Mai).
Theo baoquangbinh.vn
