‘Đò lên Thạch Hãn’, bài hát cho người nằm xuống

Trong dịp ra bờ sông Thạch Hãn thả hoa nhớ về các đồng đội còn nằm dưới đáy sông, cựu chiến binh Lê Bá Dương ứng khẩu sáng tác bài thơ trong dòng cảm xúc nhớ thương. Bài thơ sau đó được khắc lên tường Thành Cổ Quảng Trị như một nén tâm hương của người ở lại dành cho đồng đội, chiến sĩ đã ra đi trong độ tuổi thanh xuân.

Năm 2007, vào một dịp tình cờ, ông Trần Bắc Hải (một tiến sĩ Y khoa, nguyên đại úy, giảng viên học viên Quân y, mê sáng tác nhạc) đang sống ở London lên Internet và bắt gặp 4 câu thơ trong bài Đò lên Thạch Hãn của Lê Bá Dương.

“Đọc 4 câu thơ mà tôi sởn gai ốc. Cứ hỏi trong đầu ‘Lê Bá Dương, anh là ai?’”, ông Bắc Hải nhớ lại. Ngay lập tức, giai điệu cho một bài hát phổ từ bài thơ này hiện lên trong đầu ông.

Bài thơ nguyên bản chỉ có 4 câu: 

“Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi hòa sóng nước
Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm”.

Bìa album “Hành khúc ngày bình yên”.

Khi phổ thành ca khúc, 4 câu thơ trên được lặp lại 2 lần. Lần đầu ở âm vực thấp, trầm và sâu như “đáy sông còn đó bạn tôi nằm”. Lần thứ hai, giai điệu bay lên cao, với 2 câu cuối được biến điệu (modulated) sang giọng trưởng.

“Tôi muốn hát lên rằng rằng thân xác các bạn tôi còn dưới đáy nước nhưng hồn đã bay lên cao. Từ trên ấy các anh nhìn xuống, chứng kiến cuộc đời thường nhật mà nhắc nhở: “Những người ở lại, hãy sống thay cho chúng tôi!”, Trần Bắc Hải tâm sự.

Sau nhờ bạn bè tìm kiếm giúp, Trần Bắc Hải và Lê Bá Dương quen biết nhau. Nhờ ca khúc này mà trong suốt 5 năm qua, cả hai thư từ, email qua lại như bạn tâm giao. Đến đầu năm 2012, vợ chồng Trần Bắc Hải về Việt Nam và đến thăm Lê Bá Dương. Đôi bạn tri kỷ có dịp hàn huyên những câu chuyện về chiến trường xưa, về những người đã nằm xuống và về đồng đội. Câu chuyện nào cũng khiến cho các anh muốn trào nước mắt.

Để ghi nhớ những ký ức đẹp, Trần Bắc Hải đã đưa Đò lên Thạch Hãn và 10 ca khúc khác của anh vào album Hành khúc ngày bình yên, phát hành trong tháng 7.

11 ca khúc trong album này là 11 câu chuyện về những người anh hùng, những sự hy sinh. Ca từ của các nhạc phẩm trong album một phần được chính Trần Bắc Hải viết, phần khác được lấy từ các bài thơ của các cựu chiến binh như: Lê Bá Dương, Trần Quang Trung, Văn Hiền, Ngô Long Phúc Chiến, Nguyễn Thái Sơn. Các bài nhạc phổ từ thơ này đều chuyển tải những trải nghiệm của chính tác giả hoặc bạn bè, gia đình, đồng đội của ông.

Thả đèn, hoa tưởng nhớ liệt sĩ trên sông Thạch Hãn.

Bài Xin đừng gọi anh là liệt sĩ vô danh vốn là sáng tác thơ được khắc trên bia của nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn. Bài thơ này do Văn Hiền, người cựu phóng viên mặt trận Quảng Trị sáng tác khi chứng kiến việc nhiều đồng đội nằm lại chiến trường mà phải nhiều năm sau hòa bình mới tìm lại được mộ. Người lính lái xe trong Chuyện tình không tên là hình ảnh của chính tác giả Nguyễn Thái Sơn, vốn là một người lính lái xe, thương binh chiến trường Lào. Còn Hành khúc ngày bình yên, ca khúc được lấy làm tên cho album, được Trần Bắc Hải viết nhân ngày giỗ 30 năm của người bạn học cùng trường, trung úy pháo binh Nguyễn Tiến Quân, hy sinh tại mặt trận Lạng Sơn trong chiến tranh biên giới.

Album Hành khúc ngày bình yên tập hợp nhiều giọng ca: tốp nam và tốp nữ cùng các giọng đơn nam Y Jang Tuyn, Đức Quang, Lâm Minh Huy, Dương Quốc Hưng, đơn nữ Trang Nhung, Diệu Hiền….

Toàn bộ album do nhạc sĩ Yên Lam phối khí, nghệ sĩ guitar Mai Bá Trưng đệm nhạc. Tiền bán album và cùng tiền quyên góp thêm từ bạn bè, người thân của Trần Bắc Hải được dùng để gây quỹ đền ơn đáp nghĩa các thương binh, liệt sĩ hải quân và thanh niên xung phong đã hiến dâng tuổi xuân cho đất nước.

Ngoài ra, với sự hỗ trợ của các thành viên trang web Hoangsa.org, một phần quà sẽ được gửi đến một gia đình liệt sĩ thương binh trận Gạc Ma – Trường Sa, chiến dịch CQ 1988 đang có hoàn cảnh khó khăn.

Thoại Hà

Theo giaitri.vnexpress.net