Truyện ký
Buổi họp giao ban kết thúc, Kiên tranh thủ xuống kho lĩnh nhu yếu phẩm cho tiểu đội rồi về ngay. Về đến đầu ngầm một xe chở đầy hàng hóa đang bị sa lầy, tiểu đội nữ đang cùng lái xe hì hục chặt cây, chuyển đá. Tình thế rất nguy, nếu không khẩn trương cho xe vượt ngầm, bọn máy bay mà phát hiện thì hậu quả không lường. Trước tình hình đó, Kiên bàn với tiểu đội nữ và lái xe, phải đưa hết hàng hóa xuống rồi mới có thể đưa xe qua được vũng lầy. Đồng thời Kiên đã chạy tắt rừng về thông báo để tiểu đội đến hỗ trợ. Chỉ sau gần nửa tiếng đồng hồ, xe đã rú ga vượt lên và hàng hóa cũng được chất đầy lên xe. Mặc dù ai nấy mồ hôi nhễ nhại, quần áo bê bết bùn đất nhưng tất cả đều vui.
Đội 25 thanh niên xung phong mở đường Quyết Thắng – Ảnh: tư liệu
Tiểu đội do Kiên làm tiểu đội trưởng được đại đội phân công giữ chốt ngã Ba Dân Chủ, đây là một trọng điểm ác liệt máy bay Mỹ thường xuyên bắn phá kể cả B52 rải thảm. Trong căn hầm chữ A cả tiểu đội chăm chú lắng nghe tiểu đội trưởng Kiên phổ biến nhiệm vụ của đại đội giao cho trong cuộc họp giao ban hồi sáng. Cả tiểu đội tranh luận sôi nổi bàn phương án tốt nhất để không để ngã ba bị ùn tắc. Đây là địa điểm hết sức quan trọng, ngoài lượng xe từ đường 10 đi qua, thì xe từ Thạch Bàn lên, tất cả đều đi tiếp vào đường Bản Đông và đường 9. Vì vậy nếu cắt đứt được trọng điểm này thì chúng đã vô hiệu hóa cả hai tuyến đường16 và đường 10.
Có ý kiến cho rằng nên làm thêm một số hầm chữ A kiên cố ngay gần ngã ba, để rút ngắn thời gian di chuyển. Phương án này có ưu điểm rút ngắn được thời gian di chuyển khi máy bay đánh phá đường, nhưng cũng rất nguy hiểm. Vì trong bán kính 200m thì không tránh khỏi bị bom đánh trúng hầm.
Một số ý kiến lại đề xuất phối hợp với đơn vị bạn bên tuyến đường16A, khi cần thiết hỗ trợ lẫn nhau. Việc này Tiểu đội trưởng Kiên sẽ sang bàn bạc và thống nhất với đơn vị N237. Một loạt bom nổ đất đá bay mù trời, căn hầm rung chuyển, Quynh chạy ra cửa hầm, anh em ơi! Chúng nó lại đánh vào đường rồi…. Cả tiểu đội lao lên tuyến, một quả bom làm sạt hẳn một bên đường, vậy là cả tiểu đội vừa chặt cây, vừa dùng các bao tải đổ đầy đất làm kè để san lấp. Trời tối sẫm thì đường cũng đã thông, ai nấy đều mệt nhoài, những đoàn xe lại nối đuôi nhau vượt qua trọng điểm.
Sau một ngày vật lộn với hố bom, cả tiểu đội anh em đều lăn ra ngủ, sau khi đi kiểm tra hết một lượt tiểu đội trưởng Phùng Sĩ Kiên ngồi dựa vào vách hầm lấy cuốn nhật ký ra ghi chép những công việc đã diễn ra trong ngày. Lật đi lật lại mấy trang đầu cuốn sổ, mới thấy kể từ khi đặt chân vào Trường Sơn đã thực hiện và chứng kiến biết bao công việc. Đặc biệt còn giữ lại kỷ niệm nhất là vào tháng 5 năm 1972, khi đơn vị mới đặt chân vào cung đường chưa kịp ăn uống gì đã lao lên tuyến san lấp hố bom ở km 62. Khi đường vừa thông, thì hai chiếc máy bay lao đến ném pháo sáng và bắn xối xả rốc két xuống đoàn xe.
Bỗng có tiếng gọi to: Anh em ơi xe bị cháy rồi! Không chần chừ gì nữa tất cả mọi người lao lên dập lửa cứu xe, bất chấp những làn đạn vẫn xối xả bắn xuống cung đường. Vừa dập lửa vừa vận chuyển hàng xuống, bầu trời tối đen, bụi đất mịt mù, tiếng máy bay, tiếng đạn rít chói óc. Khi tiếng may bay xa dần, bầu trời trong xanh trở lại, rất may xe chỉ bị cháy lem ở thùng, chúng tôi khẩn trưởng bốc hàng lên xe đồng thời băng bó vết thương cho các hai chiến sĩ là Quân và Chung bị mảnh đạn vào chân. Sau lần ấy đơn vị còn nhiều lần đi ứng cứu xe, cứu hàng cùng với các đơn vị bạn khi thì trên tuyến đường 16A, ở gần Chà Lỳ. khi thì ra tận Km60 đường 10 phối hợp với C448 để giải phóng đường …
Đêm về khuya thỉnh thoảng bọn máy bay đi ăn đêm soi mói tìm xe, tiếng động cơ rợn tóc gáy. Tiếng con chim “bắt cô trói cột” lảnh lót trên cành cây, xa xa vọng lại tiếng động cơ của những chiếc xe ba cầu chở đầy hàng đang bò lên dốc. Kiên ngả lưng bên cạnh chiếc ba lô chỉ mấy phút sau ký ức ùa về với câu chuyện gần một năm trước. Hôm ấy Kiên và đại đội trưởng Tài đi lên đội về đến Km68, thì bọn máy bay F4 lao đến ném bom, bắn Rocket xối xả xuống mặt đường. Thời điểm này có tiểu đội nữ C448 Thiệu Hóa đang lát đá chống lầy, vì trận mưa tối hôm trước. Trong tình thế rất nguy hiểm, Kiên đã lao đến đẩy mấy chiến sĩ nữ xuống căn hầm gần đó, rồi tìm nơi ẩn nấp. Trận bom kéo dài hai mươi phút, khi mặt đất bình yên, máy bay đã đi xa kiểm tra lại con số thì thiếu hai chiến sĩ. Kiên và tiểu đội trưởng Liên đi tìm phát hiện căn hầm tại cua Km67 có tiếng kêu cứu. cả tiểu đội ùa tới tay cuốc, tay xẻng đào bới, sau mấy phút đã cứu được hai chiến sĩ bị kết dưới căn hầm bị sập cửa. Sau lần ấy thỉnh thoảng có dịp xuống đơn vị hay lên đội, Kiên lại ghé thăm Liên và rồi tình yêu đến với họ lúc nào không biết. Vào dịp kỷ niệm ngày thành lập quân đội 22/12, Kiên được đơn vị cử đi dự hội nghị báo công trên công trường, khi về ngang qua, Kiên đã rẽ vào đơn vị thăm Liên. Bên bờ suối trong mát, họ đã kể cho nhau nghe những dự định sau ngày thống nhất đất nước. Cũng tại bờ suối này họ đã trao tình yêu cho nhau…
Một loạt bom nổ đã cắt ngang giấc mơ, Kiên bật dậy xỏ chân vào giày rồi lao lên tuyến. Một hố bom xé toạc mặt đường, cả tiểu đội lại lao vào san lấp đồng thời liên hệ tiểu đội bạn đến ứng cứu. Đêm yên tĩnh chỉ còn tiếng sột soạt, chát chúa và tiếng va đập của xẻng cuốc và đất đá. Trên bầu trời bọn máy bay V010 vẫn rình rập tìm xe, phía xa xa vọng lại tiếng gà gáy sáng, vừng đông đã ửng hồng, đường đã thông. Mọi người thấm mệt, nhưng trên những khuôn mặt lấm lem bụi đất vẫn toát lên niềm vui. Trở về căn hầm cả tiểu đội chỉ vội điểm tâm gói lương khô, rồi lăn ra ngủ. Mới 5 giờ sáng mùa đông trời còn đang tối đất, có tiếng gọi to ở cửa hầm.
– Đồng chí Kiên dậy nhận công văn này!
– Ai đấy? Tôi Chiến liên lạc đây.
– Xỏ chân vào đôi giày, Kiên đi ra cửa hầm trời còn tối sương mù đặc quánh.
– Có tôi đây công văn gì mà đồng chí đi sớm vậy?
– Tôi phải tranh thủ về còn đi tiểu đội 6 ngoài Km67 nữa, với lại thủ trưởng bảo có việc phải khẩn trưởng đi ngay.
– Cầm công văn trên tay, Kiên mở ra xem chỉ vẻn vẹn một dòng
– Sáng mai ngày 10 tháng 11 năm 1971 đồng chí về Đại đội nhận nhiệm vụ mới.
Tranh thủ đánh răng rửa mặt, ăn tạm gói lương khô sau đó gọi anh em toàn tiểu đội dậy trao đổi công việc và dặn anh em phải chú ý hết sức cảnh giác, không được chủ quan. Vì những ngày này đang mùa vận chuyển nên máy bay Mỹ hoạt động liên tục, mình chỉ cần sơ hở là chúng phát hiện ra thì cái ngã ba này thành ao hồ đấy. Chắc chắn mình đi nhận công tác mới thì đại đội sẽ điều người khác về thay, nhưng dù ai đi nữa cùng đều anh em đồng chí trong đại đội, vì vậy mọi người ở lại phải đoàn kết nhé.
Vốn xưa nay được mệnh danh là Chử lém, nên Kiên vừa dứt lời, Chử tiếp luôn: Vâng, chúc anh đi nhận nhiệm vụ mới mạnh khỏe và nhớ thỉnh thoảng về thăm chị Liên đấy! Kẻo chị lại….
Mới vậy mà đã một tháng mình được điều ra Ngầm Long Đại rồi đấy! Xa Ngã ba Dân Chủ đến với Ngầm Long Đại, nơi đây cũng là một trọng điểm ác liệt trên tuyến đường 10. Vì vậy Đội đã quyết định tăng cường một Trung đội xung kích bám trụ tại đây. Quân số của trung đội có 25 cán bộ chiến sĩ, quân số được điều từ các đơn vị trong đội gồm C449, C448, C445, C447. Hầu hết anh em điều về đây đều đã từng trải qua các cương vị từ tiểu đội trưởng, tiểu đội phó ở các đơn vị. Về đây trung đội đã căng mình ra để đối phó với bọn máy bay Mỹ, chỉ trong vòng một tháng qua mà có đến vài chục trận đánh với quy mô tập trung các loại máy bay của chúng. Bom đạn đủ các loại, chúng đánh phá không theo quy luật nào cả vì vậy trung đội phải thay nhau bám trụ.
Trong cuộc họp giao ban do Đội triệu tập các đơn vị trên dọc tuyến đường 10. Sau khi điểm lại một số nhiệm vụ trong thời gian qua, lãnh đạo Đội đã biểu dương trung đội xung kích đã không sợ hy sinh, gian khổ luôn bảo đảm giao thông không bị gián đoạn. Đồng chí nhấn mạnh, trong thời gian tới là mùa khô, đây là thời gian để việc vận chuyển hàng hóa vào tuyến, vì vậy bọn Mỹ sẽ tăng cường hoạt động bất chấp ngày đêm, bất chấp quy luật, chúng sẽ huy động cả máy bay chiến lược B52 rải thảm. Vì vậy tất cả các đơn vị trên tuyến đường phải quán triệt cho cán bộ chiến sĩ của đơn vị mình, không được chủ quan. Đặc biệt trung đội xung kích phải tập trung cao độ nhân lực, thời gian, nếu thấy khó khăn, hay đề xuất gì không?
Báo cáo đồng chí, Kiên lên tiếng, đội xung kích chúng tôi hầu hết những cán bộ, chiến sĩ được điều từ các đơn vị về đây, chúng tôi đã có một tháng thử thách, hầu hết anh em không sợ hy sinh, gian khổ, luôn xác định tốt nhiệm vụ. Chúng tôi đề xuất tăng cường thêm các sọt để đựng đá hộc, đồng thời Đội liên hệ với Binh trạm tăng cường thêm pháo phòng không ở hai bên bờ Bắc và Nam ngầm. Nếu lưới lửa phòng không của ta mạnh thì máy bay Mỹ sẽ không dám xuống thấp, vì thế chúng sẽ ném bom ra khu vực xung quanh, như vậy ngầm của ta luôn luôn được bảo toàn. Để đảm bảo cho quân số được an toàn trong mọi tình huống, đội xung kích xin một tiểu đội nam hỗ trợ xây dựng một căn hầm phía bờ Bắc Ngầm.
Cuộc họp kết thúc, trên đường về Kiên tranh thủ rẽ qua bệnh xá Đội xin một ít thuốc sốt rét, bông băng cá nhân. Về đến nhà trời chạng vạng tối, ăn cơm xong tranh thủ họp trung đội để phổ biến tinh thần cuộc họp. Bỗng một loạt bom nổ phía bờ Bắc, sau mấy phút có tin trinh sát bào về một quả bom trúng đường. Cuộc họp phải kết thúc, cả trung đội ào lên mặt đường, đất đá cây cối trút xuống, mặt đường nham nhở. Cách ngầm chừng 100m về phía bắc một hố bom xé toạc mặt đường xâu hoắm. Cả trung đội lao vào san lấp mặc cho lũ máy bay F4 cứ vòng vo, lượn đi lượn lại nhòm ngó, chúng thả pháo sáng từng chùm soi rõ từng ngọn cỏ gốc cây. Mặc cho chúng lồng lộn, điên cuồng cả trung đội tập trung cao độ để san lấp hố bom, nơi thì xúc, nơi thì đào không khí làm việc khẩn trương, chỉ còn nghe tiếng sột soạt, chát chúa của xẻng cuốc va vào đất đá….
Vừa đi kiểm tra lại một số sọt đá để chuẩn bị cho chiến dịch mùa khô theo công điện của tổng đội. Kiên nhận được giấy báo trở về đơn vị đi nhận nhiệm vụ mới, một quyết định rất đột ngột, tuy nhiên trong chiến trường chuyện ấy là bình thường. Kiên chỉ kịp bàn giao lại cho trung đội phó Chương, gặp mặt và chia tay anh em trong trung đội rồi vội lên đường ngay. Thấm thoát vậy mà đã ngót hai năm Kiên tăng cường về trung đội xung kích của Tổng đội, nay trở về đơn vị có biết bao sự thay đổi. Đơn vị được Ban XD67 bàn giao cho Trung đoàn 99 công binh, Bộ tư lệnh bộ đội Trường Sơn. Đa số anh chị em các tiểu đội được điều động về Ban hậu cần của Trung đoàn, chỉ còn lại một số tiểu đội chủ lực bám trụ ở những cung đường và tọa độ hiểm yếu. Mấy tiểu đội nữ được bố trí ở cung đường ít bị đánh phá vừa bảo đảm bảo nâng cấp mặt đường, đồng thời cần thiết tăng cường hỗ trợ cho tiểu đội xung kích.
Trở về đơn vị giữa lúc có biết bao việc phải làm, trong khi đó lực lượng lại mỏng nên mọi người từ cán bộ chiến sĩ đều phải tập trung cao độ. Trong cuộc họp giao ban quý bốn, Ban chỉ huy đại đội yêu cầu tiểu đội của Kiên phải phối hợp với Trung đội 2 đơn vị N237 bên tuyến đường 16A, để đảm bảo cho chiến dịch vận chuyển mùa khô của binh trạm. Thời gian trôi đi năm hết, tết đến giữa núi rừng Trường Sơn vậy mà đơn vị cũng chuẩn bị khá tươm tất để cán bộ chiến sĩ đón xuân. Đêm giao thừa cả đơn vị quây quần bên nhau và cùng hưởng hương vị tết từ quê nhà…
Thấm thoát vậy mà đã ngót năm mươi năm rồi, mới ngày nào còn là những chàng trai, cô gái mà nay đã lên ông lên bà. Mặc dù điều kiện, hoàn cảnh mỗi người khác nhau, nhưng họ vẫn luôn đến với nhau, giúp nhau trong cuộc sống. Hàng năm cứ mỗi mùa xuân về những đồng đội ở khắp mọi miền đất nước, lại tề tựu bên nhau để ôn lại một thời xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước. Rồi kể cho nhau biết bao những kỷ niệm về những năm tháng ở Trường Sơn./.
Bùi Văn Hoằng
