Nghịch lý sức khỏe trong xã hội hiện đại
Trong bối cảnh xã hội ngày càng hiện đại, con người lại đối diện với một nghịch lý: Dù thuốc men và thực phẩm không hề thiếu thốn, nhưng thể trạng lại trở nên yếu ớt hơn, với các biểu hiện phổ biến như cơ thể dễ nhiễm lạnh, rối loạn tiêu hóa, tim hồi hộp và giấc ngủ chập chờn. Vấn đề cốt lõi đặt ra là: Phải chăng, việc xa rời tự nhiên đang khiến cơ thể mất đi khả năng tự điều chỉnh? Cơ thể vốn được sinh ra từ tự nhiên, và chỉ khi sống thuận tự nhiên, cơ chế tự hồi phục mới được kích hoạt mạnh mẽ.
Âm Dương – Nguyên lý căn bản của Y học cổ truyền
Trong nguyên lý căn bản của Y học cổ truyền (YHCT), Âm Dương là gốc rễ của vạn vật – không chỉ là triết lý mà còn là nền tảng sinh học sâu sắc chi phối sự sống.
Mọi chu kỳ sinh hoạt (giờ giấc, mùa vụ), mọi yếu tố nạp vào (món ăn) và hành vi sống đều mang tính Âm – Dương nhất định. Khi chúng ta sống thuận, khí huyết sẽ lưu thông, các tạng phủ được điều hòa, và cơ thể đạt trạng thái cân bằng, an yên. Ngược lại, khi sống nghịch, khí sẽ tắc, huyết sẽ trệ, đây chính là nguồn gốc phát sinh bệnh tật.
Những hành vi sinh hoạt trái quy luật
Ban đêm là thời điểm Âm thịnh, đòi hỏi cơ thể phải chuyển sang trạng thái thu vào, nghỉ ngơi sâu và dưỡng ấm. Tuy nhiên, nhiều hành vi sinh hoạt lại đang đi ngược lại quy luật này: ăn lạnh, uống đồ đá, tắm khuya hoặc mở điều hòa lạnh xuyên đêm.
Hành động này khiến hàn tà dễ dàng xâm nhập vào tạng phủ, làm ngưng trệ huyết dịch và khí huyết không lưu thông, dẫn đến hàng loạt triệu chứng như đau đầu, lạnh bụng, mất ngủ, rụng tóc hay tiêu hóa kém. Đây chưa phải là “bệnh” thực thể mà là cảnh báo sớm từ hệ thống tạng phủ. Nếu những cảnh báo này bị lờ đi, lâu dần sẽ hình thành bệnh lý thực thể nghiêm trọng.
Dưỡng sinh: Nuôi dưỡng nền tảng sinh học
Dưỡng sinh nhìn nhận sức khỏe con người vượt ra khỏi các chỉ số xét nghiệm. Chúng ta không tập trung “chữa” chỉ số LDL cao hay đường huyết tăng, mà truy vấn về nguyên nhân gốc rễ: “Vì sao Gan yếu?”, “Vì sao Tỳ Vị không chuyển hóa?”, “Vì sao Khí Huyết hư tổn?”.
Nếu y học hiện đại tập trung chữa trị triệu chứng (cái ngọn), thì dưỡng sinh là quá trình nuôi dưỡng nền tảng sinh học (cái gốc), tuân theo đạo lý tồn sinh hòa hợp với Trời Đất.
Nguyên tắc Thực dưỡng Thuận Âm Dương
Do đó, một bữa ăn dưỡng sinh không chỉ cần đảm bảo đủ các thành phần dinh dưỡng cơ bản (Đạm, Béo, Đường, Xơ), mà còn phải cân bằng về vị, tính và thời điểm.
- Mỗi vị (chua, chát, cay, đắng, ngọt, mặn) được coi là “ngôn ngữ” dẫn khí vào từng tạng phủ tương ứng. Ví dụ: vị chua nhẹ hỗ trợ khí lên não, vị mặn và chát cần thiết cho vùng lưng (Thận). Việc ăn không đúng vị chẳng khác nào gửi nhầm thông điệp, khiến các loại thuốc bổ hay thực phẩm tốt cũng trở nên vô hiệu.
- Buổi sáng (thuộc Dương): Cần ăn đủ no, thức ăn ấm nóng để kích hoạt Tỳ Vị.
- Buổi tối (thuộc Âm): Cần ăn ít, thức ăn mềm, dễ tiêu và giữ nhiệt độ ấm để giúp thân thể an định, thu vào nghỉ ngơi.
Cơ thể không nói dối. Việc duy trì thói quen ăn rau luộc nguội hay uống nước lạnh vào buổi tối có thể chưa cảm thấy hậu quả tức thì, nhưng sự tích lũy của khí hư, huyết trệ chắc chắn sẽ biểu hiện thành bệnh lý một ngày không xa.
Lời kết và Kinh nghiệm thực chứng
Dưỡng sinh không đòi hỏi sự cầu kỳ hay thực đơn phức tạp. Mỗi ngày, chúng ta chỉ cần tự nhìn lại và điều chỉnh ba yếu tố cơ bản:
- Hôm nay, ta đã ăn đúng giờ, đúng mùa, đúng với nhu cầu cơ thể chưa?
- Bữa ăn đã đủ sáu vị để nuôi dưỡng toàn bộ tạng phủ chưa?
- Ta đã giữ ấm các khu vực trọng yếu là Gan, Thận, vùng bụng và bàn chân chưa?
Dưỡng sinh chính là sống hiểu, sống thuận theo lẽ tự nhiên, và thương yêu bản thân mình đúng cách. Có hiểu mới có thương, có thuận mới có lành.
Phần chia sẻ này được đúc kết không chỉ từ lý luận sách vở, mà còn từ kinh nghiệm thực tế trong gần 15 năm đồng hành cùng hàng ngàn ca bệnh, trong vai trò Bác sĩ YHCT và người hướng dẫn dinh dưỡng lâm sàng. Điểm chung của những người bệnh là niềm hy vọng về sự hồi phục, và thực tế cho thấy: Chỉ cần sống thuận với Âm Dương và lẽ tự nhiên, cơ thể sẽ kích hoạt khả năng tự chữa lành – một quá trình chậm rãi nhưng vô cùng bền vững.
Kính mời quý độc giả chia sẻ bài viết này cho người thân, người thương – để thêm nhiều người được sống thuận tự nhiên, sống lành mạnh và sống thọ từ gốc rễ.
Theo TÂM ĐẠO Y QUÁN
