Hành trình vào tuyến lửa 12A
Tháng 8 năm 1968, đơn vị TNXP C795-N83 của Ban Xây dựng 67 đặt chân lên Đường 12A Trường Sơn. Đơn vị được phân thành hai trung đội, đóng quân và phụ trách đoạn đường huyết mạch từ Km28 đến Km45, khu vực trọng yếu gần Đồn Biên Phòng Cha Lo.
Ảnh internet
Trên tuyến đường lửa này, nhiệm vụ của TNXP không chỉ là san lấp hố bom. Mỗi đơn vị đều được tăng cường một cán bộ quân đội để huấn luyện chiến thuật chuyên sâu: kỹ thuật đánh mìn, rà phá bom nổ chậm và cách phát hiện cây nhiệt đới[1] – “tai mắt” thám sát mà không quân Mỹ thả dọc đường để theo dõi đoàn xe vận tải của ta. Trường Sơn là chiến trường của ý chí, và cũng là nơi đòi hỏi kỹ thuật sinh tử.
Cây nhiệt đới, đang được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, số 25 Tông Đản, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh internet
Bí quyết của tiếng nổ đồng loạt
Ngày 15 tháng 9 năm 1968, mùa mưa Trường Sơn biến tuyến đường thành chiến hào bùn đất. Đoạn Km31+500 bị máy bay địch đánh phá nặng nề, đất đá sạt lở từ ta luy dương xuống, gây ùn tắc giao thông nghiêm trọng. Mọi chuyến xe chi viện cho tiền tuyến đều bị chặn lại.
Ban chỉ huy Đại đội lập tức có mặt tại hiện trường. Sau khi kiểm tra và thống nhất với Tiểu đoàn trưởng Lại Văn Tấn, phương án được chốt lại là đánh mìn phá đá.
Yêu cầu kỹ thuật đặt ra là một thách thức lớn: cần sử dụng 30 quả mìn với lượng thuốc nổ khác nhau, phân bổ khắp khối đất đá, nhưng tất cả phải phát ra cùng một tiếng nổ duy nhất. Điều này không chỉ đảm bảo sức công phá tối đa, đưa toàn bộ khối sạt lở xuống ta luy âm, mà còn giữ được bí mật trận địa.
Nhiệm vụ then chốt dồn cả vào người châm ngòi. Người này phải tính toán và cắt dây cháy chậm thật chính xác, sau đó châm ngòi từ quả đầu tiên đến quả cuối cùng, rồi thoát ly an toàn trong tích tắc. Đây là cuộc chạy đua với tử thần, không thể có sai sót.
Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, đơn vị đã tin tưởng giao trọng trách châm ngòi nổ cho nữ chiến sĩ Nguyễn Thị Màu, thuộc Tiểu đội 2, Trung đội 1.
Khoảnh khắc lịch sử
Nguyễn Thị Màu, người con gái quê xã Hà Lan, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, là chiến sĩ TNXP kiên trung. Sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm kỳ I trên tuyến đường sắt, cô lại tình nguyện đi tiếp vào Trường Sơn. Màu được đồng đội tin yêu bởi tính cách nhanh nhẹn, điềm đạm, thông minh và đặc biệt là sự gan dạ hiếm có.
Công việc chuẩn bị diễn ra trong sự căng thẳng tột độ: ba đồng chí gùi thuốc, ba đồng chí đào hố chôn. Mọi tính toán kỹ thuật đã xong, chỉ còn chờ đợi hành động của Màu.
Khoác trên mình bộ quân phục TNXP gọn gàng, thân hình mảnh khảnh của cô gái trẻ đứng đối diện với khối thuốc nổ khổng lồ. Tay cô cầm bùi nhùi lửa. Ánh mắt Màu không hề run sợ mà dồn hết sự tập trung vào từng đoạn dây cháy chậm. Thoăn thoắt nhưng điềm tĩnh tuyệt đối, cô châm lửa tuần tự, dứt khoát từ quả mìn số 01 đến quả số 30. Đây là khoảnh khắc cô gái Thanh Hóa đặt sự thông suốt của tiền tuyến lên tính mạng của chính mình.
Hoàn thành xong, Nguyễn Thị Màu dùng hết sức lực, lao nhanh 20-25 mét để vào hầm trú ẩn an toàn.
Vài phút sau, một tiếng nổ duy nhất, dữ dội, vang lên như sấm sét xé tan không gian Trường Sơn. Đất đá bay ào ào, cuộn xuống ta luy âm theo đúng dự tính.
Ảnh minh họa. Nguồn internet
Hai tiểu đội trực chiến ở hai đầu tức khắc lao ra, tay cuốc, tay xẻng, khẩn trương dọn dẹp nốt phần đường còn lại.
Đúng 18 giờ ngày 15/9/1968, con đường đã hoàn toàn thông suốt.
Đơn vị C795 báo cáo về Tiểu đoàn 2 Công binh. Chính trị viên Mai Chí Thung đã gửi điện khen ngợi, biểu dương đơn vị và đặc biệt ca ngợi đồng chí Nguyễn Thị Màu đã mưu trí và dũng cảm hoàn thành nhiệm vụ. Ngay sau đó, những đoàn xe tải đầy ắp hàng hóa lại nối đuôi nhau, hối hả lăn bánh vào mặt trận, tiếp tục viết nên huyền thoại về con đường không bao giờ bị cắt đứt.
Theo lời kể của nguyên Đại đội trưởng C795 Nguyễn Văn Chuế
Bùi Văn Hoằng
[1] Cây nhiệt đới có tên khoa học là “Tranggen Radio” có nghĩa là trinh sát điện tử. Khi được thả từ máy bay xuống thiết bị này có khả năng cắm sâu xuống đất, chỉ lộ phần ăngten được ngụy trang, sơn màu xanh khéo léo như những cành cây rừng. Cấu tạo bộ ăngten gồm 4 râu, một râu thẳng lên trời, ba râu còn lại xòe ra ba góc. Bên trong chứa ba tầng linh kiện điện tử gồm các loại bóng bán dẫn, tụ, kháng… được bao bọc bằng lớp nhựa dầy rất cứng, một khối pin lớn và một micro nối với cần ăngten. “Cây nhiệt đới” sau khi thả xuống có thể hoạt động liên tục từ 65-70 ngày. Quy trình hoạt động của cây nhiệt đới là thu tín hiệu từ các di chuyển của bộ đội ta bằng chấn động mặt đất, đối với người cự ly là 25-35m, ô tô là 200-300m sau đó phát tín hiệu lên không trung cho máy bay ở độ cao 15-20km, máy bay lập tức phát thông tin về trung tâm xử lý của Mỹ đặt ở đảo Guam (Thái Lan). Trung tâm xử lý xác định tiếng động của người hay ôtô, kho tàng, xác định tọa độ khu vực, sau đó truyền tín hiệu về sở chỉ huy để điều động máy bay ở khu vực gần nhất đến oanh tạc. Quy trình xử lý phát tín hiệu thông tin từ cây nhiệt đới đến các bộ phận chỉ diễn ra trong thời gian rất ngắn.
