Đầu năm 1967, trong giai đoạn cam go nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trên chiến trường khói lửa miền Trung, một tiểu đoàn vận tải với hơn 600 cô gái tuổi chỉ mới mười sáu, đôi mươi được thành lập với nhiệm vụ gùi lương thực, đạn dược, cõng thương binh, mở đường, chống lầy để xe ôtô đi qua… Đó là Tiểu đoàn Vận tải 232 thuộc Cục Hậu cần Quân khu V do đồng chí Phạm Thị Thao làm Tiểu đoàn trưởng, vốn vẫn được nhân dân đất Quảng và Khu V gọi với cái tên bình dị mà chứa chan bao tình cảm “Tiểu đoàn bà Thao“…
Anh hùng Phạm Thị Thao tại buổi gặp mặt Cựu nữ chiến sỹ Trường Sơn do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam
tổ chức ngày 14/5 tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam
Những ngày đầu mới vào chiến trường, chưa quen công việc chuyển hàng, tải thương, khí hậu lại khắc nghiệt, trong khi sức vóc con gái vốn mảnh mai, yếu đuối nên khối lượng vận chuyển của các chị em trong Tiểu đoàn có phần hạn chế. Nhưng vượt lên trên tất cả những khó khăn ấy, các chị đã động viên nhau tập cõng, chở hàng, nâng dần khối lượng từ 30kg lên 40, 50 rồi 60kg. Bước chân của các cô gái trong Tiểu đoàn đã in dấu khắp các vùng núi rừng Quảng Nam, Quảng Đà, Quảng Ngãi, Gia Lai, Kon Tum, Đường 9 – Nam Lào. Nhiều chị luồn rừng, mang hàng ra tận chiến trận.
Cùng với mức độ ngày càng ác liệt của chiến trường Quân khu V và việc quân ta mở rộng các cuộc chiến công trên quy mô rộng lớn đã khiến khối lượng công việc mà “Tiểu đoàn bà Thao” đảm nhận ngày càng lớn, lúc đi thì gùi hàng đến điểm giao hàng, khi về tiếp tục khiêng, cõng thương binh. Trong thiếu thốn, đói rét, bệnh tật, gian khổ thử thách tưởng chừng như sức người không thể vượt qua được nhưng chủ nghĩa anh hùng cách mạng đã bật lên sức mạnh diệu kỳ. Không khí thi đua diễn ra sôi nổi trong khắp Tiểu đoàn. Những khẩu hiệu, phương châm hành động như: “Vai tăng cân, chân tăng chuyến“, “Đạp 50 cân xuống đất, hất 70 cân sang bên, vì chiến trường mang lên một tạ” hay “Không để bộ đội ở chiến trường đói rét, thiếu lương thực, vũ khí súng đạn, không chuyển được hàng ra mặt trận là có lỗi với chiến sĩ“, “Không tính khối lượng, không tính chỉ tiêu, có sức bao nhiêu cống hiến tất cả“…, đã tạo ra những con người “vai trăm cân, chân ngàn dặm“, làm nên sức mạnh và những chiến công huyền thoại của “Tiểu đoàn bà Thao“, “ra quân như biển trào bão lốc, xuống đường như đất lở trời long“. Khắp các vùng rừng núi từ Đường 9 – Nam Lào vào đến Quảng Nam, Quảng Ngãi, Gia Lai, Kon Tum…, nơi nào cũng in dấu chân và lán trại các chiến sĩ nữ của Tiểu đoàn. Hình ảnh những cô gái trẻ măng với cái gùi cao hơn đầu, tay luôn chống nạnh để đi cho dễ, ngực lúc nào cũng căng ra vì gùi hàng sẽ còn mãi trong ký ức của nhiều người thuở ấy.
Ngày 5-10-1972, sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vận tải tại chiến trường, “Tiểu đoàn bà Thao” giải thể, các chiến sĩ của Tiểu đoàn chuyển sang công tác mới. Trong suốt hơn 4 năm tại chiến trường, với khí thế thi đua sôi nổi, ý chí, quyết tâm và nỗ lực vượt khó, vượt khổ, đã có nhiều huyền thoại sống của Tiểu đoàn xuất hiện trên các cung đường Trường Sơn. Nhiều chị em trong Tiểu đoàn mà tên tuổi gắn liền với những chiến công như: Phạm Thị Thao, Lê Thị Cúc, Nguyễn Thị Huấn, Lê Thị Hồng Lợi, Phan Thị Mười, Hoàng Thị Lựu, Phạm Thị Sen… Qua 4 năm, cả Tiểu đoàn đã chuyển được 5.019 tấn hàng ra chiến trường, bình quân mỗi năm mỗi chị em tải hàng trên quãng đường dài 600km. Những hy sinh và chiến công của các nữ chiến sĩ Tiểu đoàn “Kiện tướng hành lang, gương mẫu, đảm đang, chân đồng, vai sắt” mãi mãi còn lại trong niềm kính phục của bao người dân Quân khu V. Ngày 15-7-2010, nhân kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống “Thanh niên xung phong Việt Nam”, Tiểu đoàn 232 và người nữ chỉ huy Phạm Thị Thao vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân.
Để lại tuổi thanh xuân nơi chiến trường và 58 đồng đội vĩnh viễn nằm lại dọc tuyến Trường Sơn khói lửa, trở về sau chiến tranh, mỗi cán bộ, chiến sĩ “Tiểu đoàn bà Thao” lại phải bươn trải với cuộc sống đời thường. Vẫn còn đó nhiều hoàn cảnh khó khăn bởi thương tích và những di chứng chiến tranh, nhưng tất cả các chị em của Tiểu đoàn năm xưa luôn động viên, chia sẻ, giúp đỡ nhau, giữ vững phẩm chất của những chiến sĩ của Tiểu đoàn anh hùng năm xưa./.
Phương Thủy
Theo Những tấm gương anh hùng của Lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam, Nhà Xuất bản Thanh niên, Hà Nội, tháng 7/2015
